۳۳۳۸
۰
۱۳۹۸/۰۸/۰۱

فرمان نصب خسرو خان گرجی به سمت سپهسالار ایران از سوی شاه سلطان حسین صفوی در سا ل1121

پدیدآور: رسول جعفریان

خلاصه

متن فرمانی است که شاه سلطان حسین طی آن، خسرو خان گرجی فرزند رستم خان گرجی را به سمت فرماندهی کل قوای ایران تعیین کرده است. این فرمان در شعبان سال 1121 نوشته شده و خسرو خان دو سال بعد، در قندهار کشته شد.

شمار زیادی از فرامین و نامه های سیاسی دوره شاه سلطان حسین را مرحوم نوایی در «اسناد و مکاتبات سیاسی ایران، سالهای 1105 ـ 1135» منتشر کرده است. شمار فراوانی از مکاتبات سیاسی و اداری مربوط به گرجستان هم در کتاب «فرامین شاهان ایران که در مخازن تفلیس بایگانی شده است» مجلد اوّل (چاپ 1995م)، به صورت دو زبانه منتشر شده است. این فرامین، بر حسب تاریخ مرتب شده و البته نشانی از حکم زیر در آنها نیست، چنان که مرحوم نوایی نیز این فرمان را نیاورده است.

فرمان زیر از شعبان سال 1121 در باره انتصاب خسروخان پسر رستم خان گرجی به سمت سپهسالار کل ایران و همزمان بیگلربیگی آذربایجان است. وی اندکی بعد در سال 1123 در جنگ قندهار برابر میرویس کشته شد (شرح آن را بنگرید در: مجمع التواریخ، «تهران، 1362» ص 2 ـ 10، وقایع السنین، ص 549).

متن زیر در جنگی از نظم و نثر که میان سالهای 1120 تا 1129 تنظیم شده، درج شده است. اگر در جای دیگری هم ثبت شده، بنده از آن ابی طلاعم. عجالتا متن زیر، از روی همین سند بازخوانی شده و دست کم دو سه مورد، کلمات خوانده شده با علامت سوال ضبط شده که نشان از آن است که در آن شک هست. شاید موارد دیگری هم باشد.

 

 

هو الله تعالی

حکم جهان مطاع شد آنکه چون به یمن عنایت خسرو عالم امکان و برکات شهریار جهان کون و مکان، ماهچه علم ظفر توام کشور گشایی این دودمان ستوده برّ و امتنان، بلند خورشید عالم آرا نورپاش ساحت ایران، و شقّه رایات نصرت آیات گیتی ستانی این خانواده عزّت و شان، بسان ضیاء بیضا روشنی بخش عرصه جهان، و طنطنه ی صولت فرمانفرمایی این خاندان، و آوای با نوای پنج نوبت سلطانی این دودمان، سرور افزای ساکنان ملاء اعلی، و گوش نوقاطنان بسیط غبرا گشته؛

ما نیز در ازاء مواهب کریم ذوالجلال، و نعمای مستدام عدیم الزوال پیش نهاد خاطر خطیر اقدس، و قرارداد نهاد مقدّس فرموده ایم که هر آن بنده صوفی نژاد جلادت آیین، و غلام مخالصت اعتیاد عقیدت گزین، که به حسن تدبیر و فرزانگی و اصابت رای و مردانگی ممتحن، و پیوسته در مضمار بندگی، گوی سربازی و سرافکندگی ربوده، در آیین لشکر آرایی و سپه داری بی همتا بوده باشد، او را از مراحم ستیغ [؟] خسروانی و مکارم بی دریغ ظلّ سبحانی بهره مند آمال ولائی و به مراتب عالیه و مناصب عظیمه سربلند و بین الامثال سرافراز و ارجمند فرماییم.

شارح این مقال حال اخلاص اشتمال سلطنت و ایالت و شوکت پناه، حشمت و جلالت دستگاه، شهامت و بسالت انتباه، عالیجاه امیر الامرایی العظام، خلف السلاطین الکرام، غلام شایسته سربلندی، نظاماً للسلطنة و الایالة و الشوکة و الحشمة و الجلالة و الشهامة و البسالة و الاقبال، خسروخان والی گرجستان کارتیل است که أباً عَن جدّ در این دوده امجد، از یکرنگان و مخالصت کیشان بوده، همواره از رهگذر خدمات شایان مشمول عواطف بی پایان بوده اند، و خود نیز از اوان صبیا، پیوسته کمر خدمتگزاری در میان بسته، و عهدی به رتبه داروغگی دار السلطنه اصفهان و زمانی به رتبه دیوان بیگی لری ایالت دار القرار قندهار و کرمان سرافراز بوده اند.

لهذا ذرّه ای از شفقت بی غایت شاهنشاهی شامل حال او فرموده، از ابتدا پنج ماهه و نیم اودی ئیل، عالیجاه مشار الیه، به رتبه سپهسالاری ایران و بیگلربیگی آذربایجان سرافراز و بدان مرتبه ممتاز، و تیولاتی که در ازاء خدمات مذکوره در وجه مرحوم رستم خان سپهسالار سابق مقرر بوده، به دستور در وجه عالیجاه مشار الیه عنایت و مرحمت فرمودیم که چنانچه باید و شاید به لوازم و مراسم امور مذکور قیام و اقدام نموده، دقیقه ای فوت و فروگذاشت ننماید، و جهت ضبط و نسق در بی وقتی مهمات و معاملات ولایات و وجوهات، به دل خود نایبان معتمد تعیین، و قدغن نماید که در امنیّت محال و ضبط مالیات مساعی جمیله به منصه ظهور رسانیده، در هیچ باب کوتاهی ننمایند، و با عساکر نصرت نشان، در تنبیه و تادیب و رفع سایر سرکشان و معاندان ملت قوی بنیان پیوسته ساعی بوده، حُسن سعی و اهتمام خود را در هر باب بر نواب کامیاب همایون ما ظاهر سازد؛

و هر کس از هر حکّام و یوزباشیان و مین باشیان  و غلامان الکاء خاصه ...، و امرایی که مأمور به سفر باشند، کوتاهی در خدمات یا تهاون در مجادله یا تقصیری در هر باب ظاهر شود، چنانچه باید و شاید او را تنبیه و تادیب نموده، آنچه درباره او از اخراجیت و عزل وغیره امور مناسب داند، به عمل آورده، خدمت او را به هر کس که مناسب داند مرجوع و حقیقت عرض نماید که رقم مطاع در این باب شرف صدور یابد.

بیگلربیگان و امراء عظام و عمال عالیمقام و قورچیان و آقایان و غلامان و سایر عساکر ظفر فرجام ممالک محروسه، به تخصیص جمعی که به سفر مأمور باشند، عالیجاه مشار الیه را سپهسالار بالاستقلال دانسته، لوازم امر مزبور را مخصوص او شناسند، و اطاعت و انقیاد او را به تقدیم رسانیده، از سخن و صلاح حالی او که مقرون به صلاح دولت ابد مدّت باشد بیرون نروند؛ اوامر و نواهی او را مطیع و منقاد باشند، و خود را به عزل او معزول و به نصب او منصوب شناسند؛ و مستوفیان عظام کرام دیوان اعلی رقم این عطیه را در دفاتر خلود ثبت نموده، و از شائبه تغییر و تبدیل مصون و محروس شناسند، و تصدیقات عالیجاه مشار الیه را درباره مامورین سفر مزبور معتبر دانند، و تیولنامچه به قیود لازمه مسوده نمایند، و آنچه از جمله تیولات مزبوره در وجه دیگری مقرّر شده باشد، سوی خوانسار مقطوع دانسته، در وجه عالیجاه مشار الیه مقرّر دانند، و رسد خوانسار را از سایر وجوهات آذربایجان عوض دهند، و در عهده شناسند.

تحریرا فی شهر شعبان المعظم سنه 1121

ATUUO1571836613.PNG

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

رساله در ردّ بر تناسخ از ملا علی نوری (م 1246)

به کوشش رسول جعفریان

یکی از شاگردان ملاعلی نوری (م 1246ق) با نام میرزا رفیع نوری (م 1250ق) که به هند رفته است، پرسشی در

مکتب درفرایند تکامل: نقد و پاسخ آن

آنچه در ذیل خواهد آمد ابتدا نقد دوست عزیز جناب آقای مهندس طارمی بر کتاب مکتب در فرایند تکامل و سپس پ

منابع مشابه بیشتر ...

اندر هجو یکی از فرماندهان سپاه شاه سلطان حسین «رستم خان»

رسول جعفریان

شعری است در انتقاد از یکی از فرماندهان شاه سلطان حسین که برای درآوردن قندهار از چنگ شورشیان اعزام شد

گزارش 324 وقف نامه کتاب از دوره صفوی

رسول جعفریان

چندی قبل به همراه دوست عزیز جناب آقای رسول جزینی، به گردآوری وقف نامه های کتابها در دوره صفوی پرداخت

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

خواب ملاصدرا و تعبیر آن توسط خودش

رسول جعفریان

متن حاضر، خوابی است که ملاصدرا در شب سی ام رمضان 1028 هجری دیده و خودش آن را تعبیر کرده است.

سید حسین عرب باغی و نگاه مثبت به تحولات نوگرایانه دوره رضا شاه

رسول جعفریان

سید حسین عرب باغی (م 1329ش) از روحانیون پر نفوذ ارومیه در دوره رضاشاه است که آرای وی در خصوص تحولات