۳۳۶۷
۰
۱۳۹۲/۸/۲۶
لطائف الاذکار للحضار و السفار فی المناسک و الاداب (کهن ترین متن پارسی در شناخت راه حج از بخارا تا مکه)

لطائف الاذکار للحضار و السفار فی المناسک و الاداب (کهن ترین متن پارسی در شناخت راه حج از بخارا تا مکه)

پدیدآور: شمس الدین محمد بن عمر بن عبدالعزیز بن مازه (م 566) مصحح: رسول جعفریانناشر: علم تاریخ چاپ: ۱۳۹۲مکان چاپ: تهران

خلاصه

این کتاب یک اثر سفرنامه ای ـ جغرافیایی است که در سال 552 توسط یک عالم و فقیه برجسته حنفی به پارسی نوشته شده و ضمن آن مزارات مهم موجود در شهرهای خراسان تا حرمین را معرفی است.

معرفی کتاب

 

یک اثر فارسی دیگر از میانه قرن ششم هجری و مشخصا از سال 552 منتشر شد و بر غنای زبان و ادبیات فارسی افزود. اما این تنها یک بعد ماجراست.

نکته دیگری که در انتشار این اثر باید به آن توجه کرد این است که با نشر لطائف الاذکار یک اثر سفرنامه ای از قرن ششم انتشار می یابد که در حوزه ادبیات سفرنامه ای بسیار مهم است. این سفرنامه که دینی نوشته شده، اثر یک مسافر حج است که از بخارا به مکه می رود و سر راه از شهرهای مهمی می گذرد و گزارشی از اماکن زیارتی بخارا، مرو، سرخس، نیشابور، بسطام، ری، همدان، کرمانشاه، بغداد و کوفه و کربلا تا مکه و مدینه بدست می دهد.

اثر یاد شده که متعلق به یک عالم برجسته حنفی با نام شمس الدین محمد بن عمر بن عبدالعزیز بن مازه است (متولد 511 و درگذشته 566 و از خاندان آل مازه) علاوه بر جنبه های سفرنامه ای، حاوی اطلاعات جغرافیایی در باره مزارات شهرهای مهم خراسان تا بغداد است. باید مکه و مدینه را نیز به آن ضمیمه کرد.

از اینها که بگذریم، جنبه های مذهبی و دینی این اثر هم بسیار جالب است. کتاب یک خلاصه ای از باورهای اعتقادی حنفیان خراسان را دارد. به علاوه، یک مرور بر مناسک حج. از نظر این عالم بزرگ حنفی زیارت قبور چه مشایخ صوفیه، چه روسای مذاهب اربعه و چه ائمه شیعه در کوفه و کربلا و مدینه، مشروع و بسیار مهم است به طوری که بخش مهمی از این اثر بر همین محور نوشته شده است.

کتاب لطائف الاذکار ضمن آن که بر اساس دیدگاه حنفی نوشته شده، اما نکات مهمی در باره اهل بیت (ع) دارد که از آن جمله زیارت نامه بسیار زیبا و شیعیانه ای است که برای ائمه بقیع (ع) آورده و در نهایت لطافت و زیبایی است. از زیارت قبر امام حسین (ع) به عنوان امیدوارترین زیارتی که در این راه است یاد کرده، از مزار رأس الحسین در مرو یاد کرده که مقدسی هم در احسن التقاسیم به این نکته اشاره دارد و از عجایب است.

کتاب برای زبان فارسی نیز گنجینه ای از لغات و ترکیبات خاص خود است که باید اهل ادب به آن بپردازند.

نسخه منحصر این اثر در تاجیکستان بوده و بر اساس همان نسخه و با ارجاعات فراوان به منابع و مآخذ دیگر در معرفی اشخاص و مزارات ارائه شده است.

با توجه به اهمیت نثر کتاب و املاء و انشاء فارسی آن، هیچ تغییری در متن آن داده نشده و به سبک و سیاقی که در نسخه بوده عرضه شده است.

کتاب در 254 با فهارس و کتابنامه توسط نشر علم انتشار یافته است (02166412358)

در معرفی این اثر که حاوی چهار قسم و عناوین فرعی فراوان است، چیزی بهتر از این که عین فهرست مطالب آورده شود نخواهد بود؛ و این است فهرست آن:

 

 

فهرست مطالب

یادآوری  9

مقدمه مصحّح       11

1. شرح حال خاندان برهان و نویسنده            11

الف:‌ آل برهان در بخارا      12

ب: آل برهان به روایت معین الفقراء   17

ج: آگاهی های ما در بارة نویسنده این کتاب      18

نقش ابن مازه در حمله ترکان قرلق به بخارا     23

بازگشت مؤلف از سفر  حج سال 552 و قصیده سوزنی در باره او            25

2. نکاتی در بارة کتاب حاضر         29

فقه و ادبیات زیارت           29

تألیف کتاب به درخواست مادر          31

ویژگی‌های صوری نسخه    33

ویژگی‌های املایی 36

محتوای کتاب       38

ارزیابی و مرور بر محتوای کتاب     39

اطلاعات منحصر بفرد       40

منابع کتاب           42

مسیر حج و زیارت مشایخ   45

شیعیات مؤلف      47

بیا ن مناسک        51

زیارت بقاع متبرکه مکه و مدینه        53

 

کتاب لطایف الاذکار للحضّار و السّفار فی المناسک و الاداب        61

تسبیب الکتاب       62

فصل فی مبداء الکتاب         63

 

قسم اول در بیان مذهب سنت و جماعت          65

 

[قسم دویم در اوراد کی بهر وقت اختصاص دارد، و کیفیت طهارت و صلوات و        71

فصل اوّل            71

فصل دویم           73

فصل سیم در کیفیت کزاردن نمآز و نیت و شرآیط او، و بعضی از احکآم او  78

 

قسم سیم در بیان وقت و آداب و فواید زیارت و اسامی کذشتکان از ایمه و زهاد     81

زیارت مکان موی سید عالم در کلاباد 81

مزارات بخارا      83

دیکر تلهاء کلابادست          88

و بر تل دیکر       92

و دیکر مبارز اسلام           102

مزارات شهر مرو 106

رأس الحسین (ع) در مرو    111

مزارات شهر سرخس         122

مزارات شهر نیشابور         124

مزارات شهر بسطام           131

مزارات شهر سمنان           133

مزارات شهر ری  133

مزارات شهر همدان           136

مزارات کرمان شاهان        137

مزارات مدینی السّلام عمّرها الله        137

مزارات شهر کوفه 155

و مزار اعظم در عالم بادیه است        157

 

قسم چهارم شرح آداب و مناسک حج و زیارت مزارات مکه و مدینه         160

فصل در بیآن فضل کفتن و آنجه وعده آست مر زایرآن او رآ         162

فصل در بیان نیت زیارت کعبه         164

فصل در شرایط بیرون آمدن بدین سفر و دعوات خواندن  165

فصل در بیان اعمال و افعال و احکام حج علی سبیل الاختصار      173

محرم شدن در ذات عرق     175

عرفات   184

مزدلفه    187

قربان کردن         190

ستردن موی         190

بیتوته در منی       191

داخل کعبه شدن     193

خوردن از آب زمزم           193

آمدن به ملتزم        194

فصل در احکام زنان          194

فصل در بیان ودآع مکه و مزارات و موآضع متبرکی این بقعه       195

مزارات مَکّه        195

قبرستان معلات     196

اماکن زیارتی مکه 197

مساجد متبرّک میان مکه و مدینه        198

آداب ورود به مدینه            201

آداب ورود به مسجد النبی (ص)        202

زیارت قبر مطهر نبوی       203

اعمال روضه مطهره          206

زیارت بقیع          207

زیارت مسجد قبا   208

زیارت مساجد مدینه           209

زیارت کوه احد و مرقد حمزه           212

آداب بازگشت به خانه         212

 

منابع و مآخذ        215

نمایه عام برای متن اصلی    227

نمایه عام برای مقدمه و پاورقی‌های   241 ـ 254

 

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف