لطائف الاذکار للحضار و السفار فی المناسک و الاداب (کهن ترین متن پارسی در شناخت راه حج از بخارا تا مکه)
خلاصه
این کتاب یک اثر سفرنامه ای ـ جغرافیایی است که در سال 552 توسط یک عالم و فقیه برجسته حنفی به پارسی نوشته شده و ضمن آن مزارات مهم موجود در شهرهای خراسان تا حرمین را معرفی است.معرفی کتاب
یک اثر فارسی دیگر از میانه قرن ششم هجری و مشخصا از سال 552 منتشر شد و بر غنای زبان و ادبیات فارسی افزود. اما این تنها یک بعد ماجراست.
نکته دیگری که در انتشار این اثر باید به آن توجه کرد این است که با نشر لطائف الاذکار یک اثر سفرنامه ای از قرن ششم انتشار می یابد که در حوزه ادبیات سفرنامه ای بسیار مهم است. این سفرنامه که دینی نوشته شده، اثر یک مسافر حج است که از بخارا به مکه می رود و سر راه از شهرهای مهمی می گذرد و گزارشی از اماکن زیارتی بخارا، مرو، سرخس، نیشابور، بسطام، ری، همدان، کرمانشاه، بغداد و کوفه و کربلا تا مکه و مدینه بدست می دهد.
اثر یاد شده که متعلق به یک عالم برجسته حنفی با نام شمس الدین محمد بن عمر بن عبدالعزیز بن مازه است (متولد 511 و درگذشته 566 و از خاندان آل مازه) علاوه بر جنبه های سفرنامه ای، حاوی اطلاعات جغرافیایی در باره مزارات شهرهای مهم خراسان تا بغداد است. باید مکه و مدینه را نیز به آن ضمیمه کرد.
از اینها که بگذریم، جنبه های مذهبی و دینی این اثر هم بسیار جالب است. کتاب یک خلاصه ای از باورهای اعتقادی حنفیان خراسان را دارد. به علاوه، یک مرور بر مناسک حج. از نظر این عالم بزرگ حنفی زیارت قبور چه مشایخ صوفیه، چه روسای مذاهب اربعه و چه ائمه شیعه در کوفه و کربلا و مدینه، مشروع و بسیار مهم است به طوری که بخش مهمی از این اثر بر همین محور نوشته شده است.
کتاب لطائف الاذکار ضمن آن که بر اساس دیدگاه حنفی نوشته شده، اما نکات مهمی در باره اهل بیت (ع) دارد که از آن جمله زیارت نامه بسیار زیبا و شیعیانه ای است که برای ائمه بقیع (ع) آورده و در نهایت لطافت و زیبایی است. از زیارت قبر امام حسین (ع) به عنوان امیدوارترین زیارتی که در این راه است یاد کرده، از مزار رأس الحسین در مرو یاد کرده که مقدسی هم در احسن التقاسیم به این نکته اشاره دارد و از عجایب است.
کتاب برای زبان فارسی نیز گنجینه ای از لغات و ترکیبات خاص خود است که باید اهل ادب به آن بپردازند.
نسخه منحصر این اثر در تاجیکستان بوده و بر اساس همان نسخه و با ارجاعات فراوان به منابع و مآخذ دیگر در معرفی اشخاص و مزارات ارائه شده است.
با توجه به اهمیت نثر کتاب و املاء و انشاء فارسی آن، هیچ تغییری در متن آن داده نشده و به سبک و سیاقی که در نسخه بوده عرضه شده است.
کتاب در 254 با فهارس و کتابنامه توسط نشر علم انتشار یافته است (02166412358)
در معرفی این اثر که حاوی چهار قسم و عناوین فرعی فراوان است، چیزی بهتر از این که عین فهرست مطالب آورده شود نخواهد بود؛ و این است فهرست آن:
فهرست مطالب
یادآوری 9
مقدمه مصحّح 11
1. شرح حال خاندان برهان و نویسنده 11
الف: آل برهان در بخارا 12
ب: آل برهان به روایت معین الفقراء 17
ج: آگاهی های ما در بارة نویسنده این کتاب 18
نقش ابن مازه در حمله ترکان قرلق به بخارا 23
بازگشت مؤلف از سفر حج سال 552 و قصیده سوزنی در باره او 25
2. نکاتی در بارة کتاب حاضر 29
فقه و ادبیات زیارت 29
تألیف کتاب به درخواست مادر 31
ویژگیهای صوری نسخه 33
ویژگیهای املایی 36
محتوای کتاب 38
ارزیابی و مرور بر محتوای کتاب 39
اطلاعات منحصر بفرد 40
منابع کتاب 42
مسیر حج و زیارت مشایخ 45
شیعیات مؤلف 47
بیا ن مناسک 51
زیارت بقاع متبرکه مکه و مدینه 53
کتاب لطایف الاذکار للحضّار و السّفار فی المناسک و الاداب 61
تسبیب الکتاب 62
فصل فی مبداء الکتاب 63
قسم اول در بیان مذهب سنت و جماعت 65
[قسم دویم در اوراد کی بهر وقت اختصاص دارد، و کیفیت طهارت و صلوات و 71
فصل اوّل 71
فصل دویم 73
فصل سیم در کیفیت کزاردن نمآز و نیت و شرآیط او، و بعضی از احکآم او 78
قسم سیم در بیان وقت و آداب و فواید زیارت و اسامی کذشتکان از ایمه و زهاد 81
زیارت مکان موی سید عالم در کلاباد 81
مزارات بخارا 83
دیکر تلهاء کلابادست 88
و بر تل دیکر 92
و دیکر مبارز اسلام 102
مزارات شهر مرو 106
رأس الحسین (ع) در مرو 111
مزارات شهر سرخس 122
مزارات شهر نیشابور 124
مزارات شهر بسطام 131
مزارات شهر سمنان 133
مزارات شهر ری 133
مزارات شهر همدان 136
مزارات کرمان شاهان 137
مزارات مدینی السّلام عمّرها الله 137
مزارات شهر کوفه 155
و مزار اعظم در عالم بادیه است 157
قسم چهارم شرح آداب و مناسک حج و زیارت مزارات مکه و مدینه 160
فصل در بیآن فضل کفتن و آنجه وعده آست مر زایرآن او رآ 162
فصل در بیان نیت زیارت کعبه 164
فصل در شرایط بیرون آمدن بدین سفر و دعوات خواندن 165
فصل در بیان اعمال و افعال و احکام حج علی سبیل الاختصار 173
محرم شدن در ذات عرق 175
عرفات 184
مزدلفه 187
قربان کردن 190
ستردن موی 190
بیتوته در منی 191
داخل کعبه شدن 193
خوردن از آب زمزم 193
آمدن به ملتزم 194
فصل در احکام زنان 194
فصل در بیان ودآع مکه و مزارات و موآضع متبرکی این بقعه 195
مزارات مَکّه 195
قبرستان معلات 196
اماکن زیارتی مکه 197
مساجد متبرّک میان مکه و مدینه 198
آداب ورود به مدینه 201
آداب ورود به مسجد النبی (ص) 202
زیارت قبر مطهر نبوی 203
اعمال روضه مطهره 206
زیارت بقیع 207
زیارت مسجد قبا 208
زیارت مساجد مدینه 209
زیارت کوه احد و مرقد حمزه 212
آداب بازگشت به خانه 212
منابع و مآخذ 215
نمایه عام برای متن اصلی 227
نمایه عام برای مقدمه و پاورقیهای 241 ـ 254
پربازدید ها بیشتر ...
ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر
محمد پورکياناين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و
شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی
زهرا علیزاده بیرجندیبر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف
نظری یافت نشد.