معرفی کتاب

شخصیت ملاصدرا در خارج از کشور دیر شناخته شد و البته وقتی هم آشنایی با او شروع شد، فضل تقدم مثل اکثر موارد با غربی‌ها بود. باور این که چراغ فلسفه اسلامی با ابن رشد خاموش شد تا مدت‌ها در مجامع علمی دنیا و به تبع آن در ایران پذیرفته شده بود و آن نیز به این علت بود که اصولا فلسفه اسلامی پس از او را فلسفه نمی‌دانستند بلکه کلام فلسفی می‌دانستند که مباحث کلامی الهیات را به صورت فلسفی بیان می‌کرد. با اتفاقات چند سال اخیر در عراق، مراودات علمی بیشتر شده و دانشجویان زیادی از عراق به موضوعات ایرانی ـ شیعی علاقه‌مند شده‌اند. کتاب فوق نیز رساله دکتری نویسنده در دانشگاه مستنصریه بغداد بوده که در سال 2010 دفاع شده و توسط بیت الحکمه بغداد چاپ شده است. هدف مؤلف در این کتاب پژوهشی تحلیلی در زمینه آراء کلامی ملاصدار بوده و در این راه پژوهش خود را بر افکار کلامی ملاصدار در اصول دین (توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد)، ادله وجود و صفات خدا، احکام وجود و ماهیت، حرکت جوهری و ... بنا نهاده است.

مؤلف در فصل اول زندگی و سیره فلسفی ملاصدرا را بررسی کرده و سپس در فصل دوم به پیشینه مباحث فلسفی، کلامی و اشراقی وی می‌پردازد و رد فلسفه یونانی، الهیات افلاطون، ارسطو، افلوطین را در آثار وی می‌نمایاند. در همین جا نقش فارابی و ابن سینا را در فلسفه وی نشان می‌دهد و سپس به بیان پیش‌زمینه‌های مدرسه کلامی امامیه در فلسفه ملاصدار می‌پردازد و برای نمونه سه شخصیت شیعی شیخ مفید، خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی را بررسی می‌کند و نقد ملاصدرا بر معتزله و اشاعره را در همین راستا می‌داند. پایان بخش این فصل تأثیر شیخ اشراق و محی الدین عربی در فلسفه ملاصدرا است.

مؤلف در فصل سوم، به بررسی نقش علم کلام و اصول دین نزد ملاصدرا می پردازد و در فصل چهارم بحث اصلی خود را مطرح می‌کند که الهیات مد نظر ملا صدرا را بین کلام و فلسفه گرفتار می‌داند و به بررسی آن می‌پردازد.

فصل پنجم مباحث الهیات را در مثلث خدا، طبیعت و انسان در اندیشه ملاصدرا تبیین می‌کند و در فصل ششم مباحث علم کلام (احکام وجود) را در دو منظور عقلی و مقامات نزد ملاصدرا بررسی می‌کند.

آخرین فصل (هفتم) به بررسی نقش و تأثیر ملاصدرا در فلاسفه پس از خود مانند عبدالرزاق لاهیجی، فیض کاشانی، ملا مهدی نراقی، ملاهادی سبزواری و علامه طباطبائی می‌پردازد. گویا مؤلف در این بین ملا علی نوری شارح بزرگ و مفسر بزرگ حکمت متعالیه را از یاد برده است یا به آثار وی دسترسی نداشته است.

به هر حال، کتاب فوق برای آگاه شدن از طرز فکر دانشگاه‌های عراق از فضای فلسفی ـ علمی ایران مناسب است.

فهرست مطالب کتاب:

المقدمة

الفصل الاول: حیاته و سیرته الفلسفیة

الفصل الثانی: المصادر الفلسفیة و الکلامیة و الإشراقیة لصدر الدین الشیرازی

الفصل الثالث: علم الکلام واصول الدین عند صدرالدین الشیرازی

الفصل الرابع: الالهیات بین الکلام و الفلسفة عند صدرالدین الشیرازی

الفصل الخامس: مباحث الالهیات فی مثلث الوجود (الله ـ تعالی ـ و الطبیعة و الانسان)

الفصل السادس: مباحث علم الکلام (احکام الوجود) فی الالهیات فی المنظورین: العقلی و ما فوقه (الاسفار و المقامات) عند صدر الدین الشیرازی

الفصل السابع: تأثیر صدرالدین الشیرازی علی الفلاسفة اللاحقین فی مباحث الالهیات الکلامیة

الخلاصة

الخاتمة