معرفی کتاب

این اثر شامل مجموعه مقالات ارائه شده در همایش سال 2003 م است. همایش مذکور توسط پی‌یر بریان استاد کرسی تاریخ و تمدن هخامنشی و امپراتوری اسکندر در کولژ دو فرانس برگزار شد.

اذعان به اهمیت باستان‌شناسی که هر روز اسناد جدیدتری را در اختیار مورخ قرار می‌دهد، پی‌یر بریان را بر آن داشت که با همکاری یک باستان‌شناس، همایشی را با حضور متخصصان سرزمین‌های مختلف امپراتوری هخامنشی ترتیب دهد.

از بین این متخصصان، بسیاری از آنها دریافتند که در پهنه این امپراتوری گسترده، با سؤالاتی شبیه به هم مواجه هستند. نخستین مسئله نیز هویت و شناخت «دوره پارسی» بود. از سوی دیگر تأثیر امپراتوری هخامنشی از منظر آثار، بناها و اسناد هنری یا معمولی بر جای مانده از آن دوره، خود امر مهمی است. مقایسه داده‌های باستان‌شناسی و اسناد متنی نیز موضوع مهمی است که در این راه باید مهم تلقی شود.

کتاب حاضر ترجمه یازده مقاله از سه زبان مختلف و برای خوانندگان فارسی زبان جالب است. در نگاه اول دیدگاه پی‌یر بریان و ویراستار این مجموعه بر آن بوده که مطالعات درباره امپراتوری هخامنشی جان تازه‌ای بگیرد.

در یادداشت پشت جلد کتاب آمده است: یک «امپراتوری گریزان و دست‌نیافتنی» اصطلاحی که آن را وامدار هلین سانچیزی ویردنبورگ هستیم، که با وجود شواهد فراوان برجای‌مانده از آثار باستان‌شناسی و نوشته‌های مورخان یونان و روم‌ همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشکلات فراوانی را برای یک تحلیل دقیق و درست از این امپراتوری با شکوه 220ساله پیش‌ روی مورخان و باستان‌شناسان امروزی قرار می‌دهد.

نشانه‌های اصلی حضور هخامنشیان در سرزمین‌های تابع را چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟ در چه شرایطی و با تأسی از کدام یافته‌های باستان‌شناختی می‌توان بر حضور مادی شاهنشاهی فدرال هخامنشی در سرزمین‌های تابع صحه گذارد و به تحلیل تاریخ سیاسی‌، اجتماعی‌، اقتصادی و فرهنگی آن پرداخت؟ پرسش‌هایی این‌چنین‌ به لطف شور نهفته در کشف هرچه بیش‌تر تاریخ و فرهنگ «شرق هزاره» و «یونان جاودان»، دوباره می‌توانند مطرح و ما را به پاسخ‌هایی درخور رهنمون شوند.

باستان‌شناسی ابزار لازم را برای درک بهتر و بازسازی دوباره تاریخ امپراتوری در اختیار ما قرار می‌دهد. کتاب حاضر‌، زیر نظر بزرگ‌ترین مورخ تاریخ هخامنشی (پی‌یر بریان) و یکی از بزرگ‌ترین باستان‌شناسان این حوزه (رمی بوشارلا) به رشته تحریر درآمده و حضور مادی و فرهنگی پیشینیان ایرانیان را در جای‌جای امپراتوری پهناور از رود سند تا مصر‌، پیش روی خواننده فارسی‌زبان قرار می‌دهد.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

مقدمه

لیکیه در دوران هخامنشی، توماس مارکشتینر/ ترجمه س. ا. ا. امامی

جایگاه دوره هخامنشی در پژوهش‌های باستان‌شناختی در کیلیکیه و هاتای (ترکیه)، چارلز گیتس/ ترجمه ع. ا. وحدتی

نکاتی درباره دشت ساحلی فلسطین در زمان حکومت هخامنشی: نظری اجمالی با دیدگاه باستان‌شناختی، ارن تال/ ترجمه ع. ا. وحدتی

حضور هخامنشیان در شمال شرقی سوریه، برتی لیونه/ ترجمه م. بهفروزی

بیره‌جیک هخامنشی و عصر آهن 3 ب در جنوب شرقی آناتولی، ژزو ژیل فوئنسانتا، پتر شاروا/ ترجمه م. بهفروزی

دوره هخامنشی در شمال عراق، جان کرتیس/ ع. ا. وحدتی

قفقاز، فلوریان اس. نوس/ ترجمه ع. ا. وحدتی

ایران، رمی بوشالار/ ترجمه م. بهفروزی

یادداشت‌هایی درباره یک محوطه فراموش‌شده هخامنشی، شاهرخ رزمجو/ ترجمه ع. ا. وحدتی

آسیای مرکزی، هانری پل فرانکفورت/ ترجمه م. بهفروزی