معرفی کتاب

فرارود سرزمین بسیار وسیعی در شمال شرق ایران بزرگ فرهنگی است که در منابع تاریخی به زبان عربی ماوراء النهر خوانده شده است؛ و اکنون نیز اروپاییان آن را آسیای مرکزی و روس‌ها آسیای میانه می‌نامند. به لحاظ تاریخی این سرزمین همواره جزو قلمرو فرهنگی و تمدن ایرانی بوده است. هدف این کتاب مطالعه جغرافیای تاریخی این سرزمین از دیدگاه جغرافیای طبیعی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی در سده‌های نخستین دوره اسلامی بر اساس منابع تاریخی این دوران است.

منطقه فرارود بخش مهمی از ایران بزرگ فرهنگی است که امروزه ذهن ایرانیان را کمتر به خود مشغول می‌دارد. شاید تنها ایرانیانی که به این منطقه بزرگ سفر کرده‌اند و شهرها و روستاها آن را از نزدیک دیده‌اند و با مردمان آن از نزدیک هم کلام شده‌اند و گفته‌اند و شنیده‌اند، می‌دانند که در این منطقه چه کارهای فرهنگی که باید و نشده، تا این پاره‌های جدا افتاده از مام به همدیگر پیوند بخورد. آنها که نرفته‌اند و ندیده‌اند به هیچ روی نمی‌توانند تصور کنند که هنگامی که یک ایرانی را می‌بینند و یا سخنان این مردمان است. تا کسی از نزدیک نبیند باور نخواهد کرد که این شوق تنها در میان فارسی زبانان این دیار نیست که ترکان این دیار نیز چنین‌اند. ترکانی که بر همه دخترکانشان نام‌های زیبای پارسی می‌گذارند. نام‌هایی که حتی در ایران کنونی شاید معمول نبوده و مهجور افتاده باشد. فرارودیان از هر قوم و ساکن هر شهر، لغاتی را به کار می‌برند که ما می‌شناسیم و می‌فهمیم و از شنیدن آن لذت می‌بریم ولی در ایران آنها را به کار نمی‌بریم و معادل بیگانه‌اش در بین ما رایج شده است.

کتاب حاضر برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری تهیه شده است.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

پیش‌گفتار

معرفی منابع و مآخذ جغرافیای تاریخی فرارود

فصل اول: جغرافیای طبیعی

فصل دوم: جغرافیای اجتماعی

فصل سوم: جغرافیای فرهنگی

فصل چهارم: جغرافیای اقتصادی

فصل پنجم: جغرافیای سیاسی

یافته‌ها

منابع (به فارسی تاجیکی سرچشمه‌ها) و مآخذ (به فارسی تایجکی نوشته‌ها)

تصاویر