خط و نظام نوشتاری در جهان اسلام
خلاصه
لازمه نظام نوشتاری وجود قراردادهایی ویژه برای کاربرد نشانههای دیداری یا بساوایی است. انسانها از انواع مختلف ارتباطهای غیرزبانی دیداری بهره میگیرند که هیچ یک از آنها نوشتار نیستند. نوشتار تنها برای بیان زبان به کار میرود.معرفی کتاب
لازمه نظام نوشتاری وجود قراردادهایی ویژه برای کاربرد نشانههای دیداری یا بساوایی است. انسانها از انواع مختلف ارتباطهای غیرزبانی دیداری بهره میگیرند که هیچ یک از آنها نوشتار نیستند. نوشتار تنها برای بیان زبان به کار میرود. برای اصطلاح خط یا نظام نوشتاری اصطلاحات دیگری چون هجی (املا)، الفبا و زبان نوشتار نیز به کار رفته است که کاربرد دو اصطلاح خط و الفبا در معنی نظام نوشتاری سنتی کهن است.
در بخش اول این کتاب نظام نوشتاری یا خط در مفهوم نخست مطرح است. به نظر کولماس بر خلاف گفتار که مشخصهای جهانی و طبیعی است، نوشتار یا خط دستاوردی فرهنگی است و ابزاری بسیار قدرتمند برای نظارت اجتماعی محسوب میشود. همچنین در این بخش موضوعاتی همچون تاریخ پیدایش خط، صور ابتدایی خط، خطّ هیروگلیف، خطّ میخی، انواع خطّ الفبایی، تاریخ تکامل و انتشار خطوط الفبایی و خطّ نشانهنگار مطالعه شدهاند.
در بخش دوم نظامهای نوشتار در زبانهای سامی بررسی شده است. در غربیترین منطقه آسیا اقوامی زندگی میکردند که زبانها و تمدنهایشان به هم نزدیک بوده و به این اقوام و زبانشان نام سامی اطلاق شده است. زبانهای سامی باستان در سه ناحیه از این منطقه رواج داشت؛ بینالنهرین (در شمال شرقی)، سوریه ـ فلسطین (در شمال غربی) و شبه جزیره عربستان (در جنوب غربی). افزون بر این موج مهاجرت اقوام سامی به سرزمینهای آن سوی کرانه دریای سرخ، چون اتیوپی و اریتره شد. در بررسی تاریخ خط، خط زبانهای سامی اهمیت ویژهای دارند؛ زیرا مخترعان خط ابجد از گویشوران یکی از زبانهای سامی غربی آغازین بودهاند. تقریباً تمامی خطوط غیرچینی رایج در جهان امروز از خط ابجد نشأت گرفتهاند. طبقهبندی خطوط زبانهای سامی منطبق با دستهبندی زبانهای سامی نیست. زبانهای سامی شرقی به خط نوشته نشده و به خط میخی سومری نگاشته شده است. اقوام پیش از سامیها در بینالنهرین میزیستند.
در بخش سوم (نظام نوشتاری در ایران) آمده است: تاریخ خط در ایران به چندهزار سال قبل از میلاد مسیح، یعنی زمان بالندگی تمدن عیلام (ایلام) در نواحی خوزستان و لرستان کنونی میرسد. عیلام خاستگاه اولیه سلسلههای شاهی در تاریخ فلات ایران بوده است که همواره در کنار همسایگانی مانند سومر و اکّد با تمدنهای پیشرفته قرار داشتند. اندکی پس از ابداع خط در سومر در اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد، تمدن شوش نیز خط تصویرنگار خاص خود را احتمالاً بر پایه خط تصویری سومری ابداع کرد.
فهرست مطالب این کتاب در شش بخش بدین ترتیب است:
مباحث زبانشناختی/ آرزو نجفیان
نظامهای نوشتاری در زبانهای سامی/ محمدصالح شریف عکری و آرزو نجفیان
نظامهای نوشتاری در ایران/ حسن رضایی باغبیدی
نظامهای نوشتاری در هند/ حسن رضایی باغبیدی
نظامهای نوشتاری در زبانهای ترکی/ علی تمیزال
نظامهای نوشتاری در آسیای جنوب شرقی/ آرزو نجفیان
منبع: مجله آینه پژوهش، ش 146
پربازدید ها بیشتر ...
ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر
محمد پورکياناين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و
زبان و اندیشه در جهان اسلام
محمود محمدعلیاثر پیش رو تلاش شایسته ای در زمینۀ روایت زبان عربی به عنوان زبان تفکر قدیم ماست. روایتی که چون قوام
نظری یافت نشد.