معرفی کتاب

مهاجرت نخبگان، شعرا و دانشمندان به هند، در دوره صفوی رواج زیادی داشت. به عبارت دیگر، آنچه امروز به آن «فرار مغزها» گفته می‌شود، در دوره صفویه نیز وجود داشت، البته به ینگه دنیا نه، بلکه به هند.

شعرا، دانشمندان، ادبیان، هنرمندان و ... به دلایل زیادی به هند رفتند. از جمله کسانی که به هند مهاجرت کردند، سه دسته نخبگان قزوین بودند که یکی از آنها، اسد بیگ قزوینی بود.

وی توانست در دربار اکبرشاه و جهانگیر شاه، نفوذی به دست آورد و وقایع اواخر دوره او و اوایل جهانگیر شاه را به رشته تحریر درآورد.

کتاب حاضر افزون بر بیان خاطرات مؤلف و شرح برخی مأموریت‌ها و مسئولیت‌های او، مشتمل بر وقایع سلطنت اکبرشاه و اوایل سلطنت جهانگیر شاه است. اثر که با شرح موضوع قتل ابوالفضل علامی در رجب 1011 ق آغاز شده، بیشتر روی بیان بعضی رویدادهای سال 1011 ـ 1015 ق متمرکز شده است. عمده‌ترین مطالب مطروحه در این اثر، عبارتند از: شرح ماجرای قتل علّامی، مأموریت اسدبیگ به بیجاپور، مأموریت دوم اسدبیگ به دکن، به سلطنت رسیدن جهانگیر شاه و برخورد او با اسدبیگ، وقایع ماه‌های آخر سلطنت اکبرشاه و اوایل جلوس جهانگیرشاه.

اهمیت این کتاب در آن است که: کمک مؤثری به شناخت و بازسازی تاریخ سال‌های آخر سلطنت اکبرشاه می‌نماید. اهمیت مندرجات تاریخ اسدبیگ، زمانی مشخص خواهد شد که کمبود منابع تاریخی این مقطع زمانی را در نظر آوریم.

بعد از قتل علامی و توقف تدوین تاریخ رسمی دوره اکبرشاه، تنها چند منبع معدود چون تکمله اکبرنامه تالیف شیخ عنایت الله کنبو و روضه الطاهرین تألیف طاهر محمد سبزاوری به تبیین مطالب چهارسال آخر سلطنت اکبرشاه پرداختند. با توجه به این امر، اطلاعات اسدبیگ درباره مسایلی مانند قتل علامی، تلاش ناکام عده‌ای از امرا برای به سلطنت رساندن شاهزاده سلطان خسرو، روابط سیاسی اکبرشاه با بیجاپور و دیگر حکومت‌های دکن، از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است. (مقدمه، ن)