معرفی کتاب

حجاز با دو شهر مهم آن مکه و مدینه، بدون شک تأثیرگذارترین منطقه در تاریخ اسلام می‌باشد. تولد دین اسلام در این منطقه صورت گرفت و نقش انکارناپذیری در ادامه راه ایفا کرد. با این وجود، تشیع در مکه جایگاهی پیدا نکرد و در مدینه نیز با این که امامان شیعه اکثرا در این شهر بودند، نتوانست پایگاه مستحکمی پیدا کند و به عراق و به ویژه کوفه منتقل شد.

حجاز پس از سال‌ها، کم کم نوعی گرایش رقیق شیعی پیدا کرد که آن نیز به علت سلطه اشراف و گاهی فاطمیان بود. نوعی تشیع حبی. کتاب حاضر به بررسی صبغه تشیع در حجاز پرداخته و نام آن را تشیع سیاسی نهاده، هر چند که به عنوان یک محقق غیر شیعه، نگاه او بی طرفانه نیست و فی المثل، معتقدات شیعه را از کتاب‌های ملل و نحل تند اهل سنت گزارش کرده است.

مؤلف در مقدمه، جغرافیای حجاز و محدوده آن را بررسی کرده و سپس به بیان تعریف شیعه، شخصیت‌های مهم و اعتقادات شیعه پرداخته که با قصد و غرض همراه است.

فصل اول به بررسی وضعیت حجاز قبل از سلطه فاطمیان اختصاص دارد و نقش زیدیه و بعدها اشراف حجاز را مورد مطالعه قرار داده است.

همچنین تأثیر قرامطه را در این دوره فراموش نکرده است.

بنی مهناء حسینی در برهه‌ای بر حجاز تسلط داشتند که نقش اینها را هم بیان کرده است.

مؤلف در فصل دوم به بررسی نقش فاطمیان در حجاز و تأثیر آن‌ها بر فضای شیعی حجاز پرداخته است.

فصل سوم به وضعیت حجاز در زمان ایوبیان اختصاص دارد. در این زمان است که سایه قدرت فاطمیان از حجاز برداشته شده و صبغه شیعی حجاز کم می‌شود.

فصل چهارم کتاب به قیام‌ها و شورش‌های زیدیه در حجاز دوره ایوبی اختصاص دارد.

فصل پنجم کتاب به حملات عباسیان علیه حکام حجاز اختصاص دارد. در این زمان حجاز تحت سلطه اشراف قرار داشت که با عباسیان میانه‌ای نداشتند.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

تمهید

مدن الحجاز

تعریف الشیعة و نشأتها

اهم شخصیات الشیعة

بعض

الفصل الاول: حالة الحجاز قبیل السیادة الفاطمیة الشیعیة

مکة فی عهد الاشراف اصحاب المذهب الزیدی من 300 ـ 358 هـ

القرامطة و علاقاتهم مع العباسیین و اثر ذلک علی منطقة الحجاز

بنو مهنا الحسینیون الشیعة بالمدنیة المنورة 358 ـ 567 هـ

الفصل الثانی: الحجاز فی عهد الفاطمیین و انتشار مذهب التشیع

الفصل الثالث: الحجاز فی العهد الایوبی

المذاهب الفقهیة فی الحجاز

النشاط العلمی و القضاء فی عهد حکم الشیعة فی الحجاز

الفصل الرابع: ثورات امراء الشیعة الزیدیة فی منطقة الحجاز فی العصر الایوبی

الفصل الخامس: الحملات العباسیة علی حکام الحجاز الشیعة

الحروب الحجازیة بین مکة و المدینة

الحملات و اثرها علی الوضع الدینی و الاجتماعی و السیاسی و الاقتصادی و الامنی فی الحجاز