معرفی کتاب

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

تاريخ حجاز در صدر اسلام به دليل تأثيري که در مجموعه امت اسلامي داشته است، تاريخي است که نه تنها براي اعراب جزيره بلکه براي ساير مسلمانان نيز اهميت دارد. اسلام از آن ديار آغاز شده است و نخستين مسلمانان از آن ديار به نقاط ديگر ابتدا در عراق و شام و سپس در شمال افريقا و ايران تا بعدها برسد به اسپانيا و آناتولي سرازير شده اند و فرهنگ اسلامي را بسط داده اند.

اين انتقال مي توانسته است که در درجه نخست متأثر از خود اسلام و فرهنگ آن و به خصوص قرآن و حديث باشد و در ثاني سبب انتقال بخشي از فرهنگ حجاز به نقاط ديگر شده باشد. بعدها که رفت و آمد مردم در امر حج به حجاز آغاز شد تازه داد و ستد فکري و فرهنگي هم آغازيدن گرفت و مردم زيادي در حجاز با يکديگر تلاقي کردند و بده بستان فرهنگي و فکري داشتند.

در خصوص حجاز، خلفاي اموي تعمد داشتند تا اين ديار را به مناطقي تبديل کنند که به لحاظ سياسي از آن خلع يد شده اما در عوض آلوده به غنا و آوازه خواني و تفريح شود. به همين دليل مروري به کتاب الاغاني نشان مي دهد که در دوره اموي سر منشأ غنا و آوازه خواني و بهترين کنيزکان آوازه خوان در مدينه يافت مي شدند و از آنجا به ساير نقاط جهان اسلام صادر مي گشتند. اين نکته اي بسيار شگفت است که يکسره در کتابهايي که مربوط به حجاز است مورد تأمل است و در باره آن بحث و نظر وجود دارد.

از جمله در همين کتاب مجتمع الحجاز في العصر الاموي فصلي به اين امر اختصاص يافته است. بحث جالبي در باره موقف فقهاء الحجاز و نساکه من الشعر والغزل دارد (199 – 234) و به دنبال آن بحث از اين که چرا غزل در شعر حجازي آن اندازه توسعه يافت (دوافع الاتجاه الي الغزل في الشعر الحجازي 235 – 226) و بعد از آن که باز اين بحث ادامه دارد. اگر اشتباه نکنم شوقي ضيف هم کتابي با نام الشعر و الغنا في مکه و المدينه في العصر الاموي دارد که همين بحث را در آنجا دنبال کرده است.

اما فصول اصلي اين کتاب چنين است:

 فصل اول: تقويم روايات الاخباريين

فصل دوم: ملامح الحياة العامة في الحجاز

فصل سوم: الشعر في الحجاز

فصل چهارم: المرأة في المجتمع الحجازي

فصل پنجم: الغناء و الشراب

ظاهر کتاب نشان مي دهد که کار عالمانه اي است و بنابرين براي فارسي زبانان هم که علاقمند به پي گيري تاريخ صدر اسلام و به خصوص حجاز هستند مي ارزد که مترجمي آن را به فارسي درآورد.

ناشر آن هم مرکز بحوث ودراسات في المدينة المنوره است که مجله اي هم به نام المدينة المنوره دارد.