معرفی کتاب

شناخت جامعه و ارزیابی جریان های اجتماعی، همواره دل  مشغولی اندیشمندان و تحلیل گران مسائل اجتماعی است. در این راستا تلاش برای تحلیل گذشته و پیش بینی آینده و برنامه ریزی برای آن، دغدغه مستمر فعالین اجتماعی می شود. البته این مسئله منحصر به فعالین اجتماعی نیست و مسئلولان دولتی نیز در  تلاش برای ارتقای روش های شناخت جامعه هستند. همگی باور دارند نباید قضاوت ها و ارزیابی ها ی شان توسط اطرافیان و تحت تأثیر محیط پیرامونی شکل گیرد. می دانند درست این است که محدوده قابل دسترسی خود را به کل جامعه تعمیم ندهند و نظرات اطرافیان خود را نمونه همه جامعه نگیرند. اما عملا شاهد تکرار این کنش و عواقب آن هستیم. چرا که عملی کردن این مهم نیازمند اتخاذ روشی در خور است. 

تلاش برای شناخت واقعی از جامعه در صورتی موفق خواهد بود که بر روش های علمی و معقول متکی باشد. در این صورت است که از یک طرف میدان برای شبنامه ها و خبرنامه های بدون شناسنامه تنگ می شود و از طرف دیگر رسانه های خارجی که برای ساختن فضا و ذهنیت مخاطبان فعال شده اند میدان نخواهند یافت. در این صورت زمینه ای برای شایعات و اخبار تحت عنوان موثق! و محرمانه با نخواهد بود. اخبار محرمانه ای که کسی گوینده اش را نیم شناسد ولی باقدرت و قوت اذهان را تصرف می کنند و در این فضا جایی برای بررسی صحیح و درک وزن واقعی جریان های اجتماعی باقی نمی ماند.

اما روش علمی شناخت وزن نیروهای اجتماعی چیست؟ یکی از این روش ها، تحلیل آماری آرای شرکت کنندگان در انتخابات مختلف و همچنین استفاده از روش های ریاضی است. روش مورد استفاده در این تحقیق، همان روش های مرسوم ریاضی و آزمایشگاهی است. تلاش شده تا همان گونه که در یک کار آماری یا آزمایشگاهی تأثیر خطاهای «محیطی» یا خطاهای «عمدی» و « سهوی » انسانی پوشش داده می شود، در اینجا هم به همان روش عمل شود. در تحقیق حاضر، اولا به رسم «منحنی» مشارکت، میزان خطاهای سه گانه فوق به حداقل کاهش داده شده، ثانیا به جای استفاده مستقیم از ارقام رسمی اعلام شده برای مشارکت، نتایج حاصل از مقایسه میان آنان مورد استفاده قرار گرفته است. طبیعی است که با این روش، اگر تأثیر خطاها از بین نرود، از میزان تأثیر آن ها کاسته می شود.  

نگارنده از حدود بیست سال قبل، به برخورد علمی با آمارهای انتخاباتی گرایش پیدا کرد. این گرایش به دلیل مشاهده تلاطم ظاهری در آمارهای انتخاباتی و به تبع آن تحلیل های افراطی نسبت به مردم بود. تحلیل هایی که بعضا به شکل تجلیل، و در جای دیگر به شکل تحقیر مردم مطرح می شد. شاه بیت تمامی این تحلیل ها جمله ای رایج در مطبوعات و سخنرانی ها بود. گفته می شد، «مردم غیر قابل پیش بینی هستند». این جمله، ظاهری ساده ولی باطنی عمیق دارد. این جمله در واقع، نظریه ای اساسی است که منجر به تحلیل خاص نسبت به مردم می گردد. مردم در قالب این نظریه، موجوداتی نابهنجار و غیر عادی هستند. از دل این نظریه، رفتارهای خاص چون استفاده از تحکم یا فریب در مورد مردم توجیه می شود. رفتارهایی که شاید مطلوب بسیاری از  مبلغان این نظریه نباشد. 

فهرست مطالب: 

فصل اول: منحنی رفتار انتخاباتی مردم

فصل دوم: بررسی آماری نتایج انتخابات مجلس نهم در تهران

فصل سوم: ترکیب نیروهای اجتماعی و سیاسی از زاویه انتخابات