معرفی کتاب

کتاب حاضر حاصل پژوهش درباره دیدگاه روشنفکران ایرانی در ارتباط با مسأله عقب ماندگی در ایران است. در دهه های اخیر کتاب هایی تحت عنوان؛ «ما چگوه ما شدیم»، «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، «چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت» و «چرا عقب مانده ایم» به چاپ رسیده است. هدف اصلی این کتاب ها، همان طور که از نام آن ها پیداست، این است که علل اصلی عقب ماندگی ایرانیان در طول تاریخ را مورد بررسی قرار دهند. در این آثار یا آثار مشابه، این مسأله که گفتمان عقب ماندگی در ایران به چه صورت شکل گرفته و در حیات خود با چه افت و خیزهایی مواجه شده، مورد ارزیابی قرار نگرفته است. این اثر پژوهشی سعی می کند تا برای نخستین بار تاریخچه ای تحلیلی - انتقادی از گفتمان عقب ماندگی در ایران را در طول دویست سال گذشته و در پنج مقطع تاریخی عرضه کند. پرسش محوری در این پژوهش این است که روشنفکران ما علل عقب ماندگی ما را از چه زوایایی مورد بررسی قرار داده اند و آیا موفق به ارائه نظریه ای جامع در این ارتباط شده اند یا خیر؟ به نظر می رسد پیش از اینکه هر نویسنده ای به تحقیق پیرامون علل عقب ماندگی ایران بپردازد یا بخواهد راهکارهایی برای رفع این معضلات ارائه دهد، باید نقاط ضعف و قوت آثاری را که پیش از او در این زمینه به چاپ رسیده است را ارزیابی کند و سؤالات اشاره شده را در برابر خود قرار دهد، تا بتواند با رویکردی جدید مسأله عقب ماندگی در ایران را بررسی کند. زیرا تنها با مطالعه دقیق فرایند شکل گیری یک مسأله در طول تاریخ آن است که می توان به درک مبانی آن در زمان حال نائل شد. در این کتاب تلاش شده است تا برای نخستین بار، سیر اندیشه های متفکران و روشنفکران ایرانی در مورد پدیده عقب ماندگی در ایران بررسی و با نگاهی انتقادی تحلیل شود. در واقع این کتاب علل عقب ماندگی ایرانیان را مورد ارزیابی قرار نمی دهد، بلکه تلاش می کند تا دریابد جامعه روشنفکر ایران مسأله عقب ماندگی ایران را از چه زوایایی مورد بررسی قرار داده و آیا موفق به ارائه تحلیلی جامع در مورد این موضوع شده است یا خیر.

عناوین فصول کتاب:

فصل اول: انتقال اقتدار بین شرق و غرب

فصل دوم: آغاز گفتمان عقب ماندگی از طریق سفرنامه نویسی

فصل سوم: نخستین اقدامات جهت رفع عقب ماندگی

فصل چهارم: مسأله عقب ماندگی در ایران نزد روشنفکران مشروطه

فصل پنجم: موضوع عقب ماندگی ایران نزد روشنفکران پس از مشروطه تا مقطع انقلاب اسلامی

فصل ششم: گفتمان عقب ماندگی نزد روشفنکران بعد از انقلاب اسلامی

فص هفتم: نتیجه گیری