معرفی کتاب

یکی از دستاوردهای مدرنیته برای رشته هایی چون تاریخ، توجه به بخش هایی از تجربه زیسته پیشینیان است که تا قبل از دوره جدید، بدون تغییر و لاجرم بی اهمیت قلمداد گردیده و بنابراین از حوزه مطالعات تاریخ پژوهان بر کنار دانسته می شدند. توجه به توده مردم به طور عام و تاریخ گروها، اقشار و طیف هایی چون کودکان، زنان و ...از زمره این موضوعات است. پژوهش در این رابطه برای  نخستین بار توسط محققان و پژوهشگران غربی آغاز گردید، کسانی که به مدد شیوه تاریخ نویسی متفاوت خود و البته پس از گسست بنیادین قرون جدید از دوره میانه تاریخ اروپا که به بازاندیشی در تمامی زمینه های فکری و اجتماعی انجامید، به سراغ موضوعات جدیدی چون زندگی اجتماعی کودکان رفتند و ضمن بررسی جایگاه کودک در جهان ذهنی اروپاییان، نمودهای آن را در عرصه اجتماع بررسی کردند. اما همه آثار منتشر شده درباره تاریخ کودکی در جهان غیر ایرانی تولید شده اند و این در حالی است که تاریخ پژوهان ایرانی تاکنون چندان توجهی به تحولات مفهوم کودکی و زندگی کودکی در گذر تاریخ نکرده اند.بخشی از چرایی غفلت از موضوعاتی از این دست غلبه تعریف سنتی از تاریخ در میان گروه های آموزشی تاریخ است که سبب گردیده علیرغم تلاش های شماری محدود از استادان تاریخ، همچنان برنامه درسی گروه های تاریخ در تنگنای نگاه طولی به تاریخ و تدریس تاریخ بر مبنای سلسله های سیاسی قرار داشته تلاش های گاه و بیگاهی که برای گریز از این تنگنا و توجه به رویکردها و موضوعات نوین تاریخی صورت می گیرد به سان انحرافی از صراط مستقیم و طغیان و عصیانی بر الهه تاریخ- کلیو-قلمداد گردد! این در حالی است که پزشکان، جامعه شناسان، انسان شناسان، ادیبان و حتی فلاسفه ایرانی دهه هاست به اهمیت توجه ویژه به مبحث کودکی و کودکان و خاص و متفاوت بودن مسائل آنان پی برده اند. 

پژوهش حاضر که بخشی از رساله دکتری اینجانب با عنوان «تاریخ کودکی در ایران؛ تحول و تجدد جایگاه کودک در اندیشه و جامعه ایرانی از آغاز سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان سلطنت رضاشاه» است، نخستین پژوهش تاریخی نظام مند درباره مفهوم کودکی و تحولات مرتبط با زندگی کودکان در تاریخ ایران و به زبان فارسی است که توسط یک دانش آموخته تاریخ درباره دوره ای کوتاه اما مهم و تأثیر گذار از تاریخ ایران نوشته شده است. دوره زمانی تحقیق مابین عصر ناصری تا پایان دوره رضاشان انتخاب شده است. علت برگزیدن چنین دوره ای آن بود که تحولات ذهنی ای که از دوره ناصری در پیامد آشنایی نخبگان ایرانی با غرب آغاز گردیده بود تا پایان دوره رضاشاه سیر تحولی خود را کامل کرده منجر به تغییر ذهنیت جمعی درباره مفهوم کودکی و جایگاه کودکان در خانواده و جامعه گردیده اندک اندک با توجه ویژه به کودکان آن را محور سیاست گذاری های کلان دولت تبدیل کرد. کتاب حاضر در قالب شش فصل به خوانندگان عرضی می گردد:

فصل اول: مفهوم کودکی

فصل دوم: پرورش کودکان

فصل سوم: آموزش کودکان

فصل چهارم: بهداشت و سلامت کودکان

فصل پنجم: کار کودکان و کودکان کار

فصل ششم: بازی های کودکان