۲۴۹۳
۰
۱۳۹۶/۳/۱۶
فلسفه عقل

فلسفه عقل

پدیدآور: بیژن طرهانی ناشر: نسل آفتابتاریخ چاپ: ۱۳۹۶مکان چاپ: تهران

خلاصه

در این کتاب، اهتمام تام مؤلف بر آن است که مبحث عقل را به طور کامل و جامع مورد مطالعه قرار دهد. هدف گیری در این اثر، بررسی کامل عقل از نظریات فلاسفه معتبر مسلمان خصوصا سه چراغ فروزان حکمت اسلامی حضرتین شیخ الرئیس ابوعلی سینا، شیخ الاشراق شهاب الدین سهروردی و صدرالمتألمین صدرالدین شیرازی(ملاصدرا) - (حکمت مشاء، حکمت اشراق و حکمت متعالیه) مورد بررسی قرار دهد.

معرفی کتاب

سپاس و ستایش واجب الوجودی را که خالق ذات وسیع است، ذاتی که همه چیز از او ساریست و چیزی در آن ساری نیست، در همه چیز مندمج و چیزی در آن اندماج ندارد و درک انسان از آن در حد تعلقش نمی باشد و احدی از مخلوقات استطاعت درک آن را ندارد. اوست مدیر و مدبر در هستی و وجود. اوست پروردگاری که اسماء و صفاتش سبب صدور آفرینش عوالم بعدی (عالم ارواح، عالم مثال، عالم شهادت و عالم انسان کامل) گردید. بر فضیلت و قدرت و کرامت و دانایی و مطلق بودنش همان بس که تعقل مخلوقاتش اللخصوص خلیفه و اشرف آن ها انسان، در درک و فهم عظمت و شوکت او عاجز و درمانده و از ازلیت تا به ابدیت از وصف و نعت (قابل هیبت او) درمانده و ناتوان بوده و هستند. و اوست پروردگاری که بعد از سه مقام ذات، احدیت و واحدیت مقامات خلقی یعنی عالم عقل، ارواح و عالم مثال و عالم شهادت، ماده و عالم انسان کامل را در اوج انضباط بیافرید. چگونه می تواند با این درک نارسا و قاصر از آن واجب تعالی گفت که در عالم ارواح (عقل) کروبیان که تعلق به بدن ندارند، ملائکه مهمیه و ملائکه ای برای مادون خود در مجاری فیض تعالی اش بی آفرید و در همین عالم است که روحانیان یا نفوس ناطقه در عین مجرد به تجرد عقلانی تعلق به بدن داشته و تدبیر بدن می نماید. و اوست دانایی مطلق که بعد از عالم عقل که تجرد عقلانی دارد و چندان ارتباطی با عالم ماده ندارد، عالم مثال را که برزخ است میان آن دو و وجودش به تجرد برزخی صعودی است که غیب محالی از برزخ بعد از مرگ دنیا بر می گردد را در اوج ظرافت بیافرید. اوست خدایی که بعد از عالم عقل و عالم مثال و عالم شهادت عالم ماده، عالم جسمانی ناسوت را که مرتبه وجودی اشیایی کونیه و مرکبه است را زیبا بیافرید. و اوست خدایی که بعد از مقامات هستی و وجود مقام اشان انسان کامل را بیافرید و بر او نعمت ارزانی کرده و او را کون جامع مخلوقان قرار داد تا که انسان کامل همه عوالم خلقی را در نوردد و از مرتبه اولیه خود بالا رود و جامع همه مراتب گردد. 

در الهیات مقصود از عقل جوهر مجردی است که صادر اول است. مجرد، در اصطلاح فلسفی و کلام یعنی موجودی که جسم و ماده نیست و در فعل و تأثیر بی نیاز از ماده است. فلاسفه به وجود جوهرهای مجرد اعتقاد دارند و به موجب قاعده صدور کثرات از وحدت - نخستین آفریده و صادر اول از خدا امری واحد است. مجرد از ماده و آن صادر اول را عقل خوانده اند و در حدیث است. اول «ماخلق الله العقل» نخستین آفریده خداوند سبحان عقل است. و همین عقل مؤلف گلشن راز (شبستری) «عقل کل» نامیده است - زیرا از عقل اول به ترتیب تا عقل دهم «عقل فعال» آفریده می شود. عقل اول به «قلم» نیز تعبیر شده است «اول ما خلق الله القلم» و گفته اند که عقل کل نور محمدی است، به موجب حدیث «اول ما خلق الله نبیک یا جابر» و گفته اند در زبان اهل عرفان (تصوف) مرتبه وحدت همان عقل اول است. فلاسفه بر این باورند که خداوند عقل اول را آفرید و از عقل اول، عقل دوم و نفس اول. سرانجام عقل دهم (عقل فعال ) نفس انسانی و عالم کون و فساد را ایجاد می کند، در زیر جهان زیر ماه (قمر) جهان کون و فساد است و چهار عنصر آتش، هوا، آب و خاک قرار دارند. «الله نور السموات و الارض مثل نوره»: در کل این آیه می فرماید، خدا نور آسمان ها و زمین است، مثل نور او چون چراغانی است که در آن چراغی و آن چراغ در شیشه ای است، آن شیشه کویی اختری درخشان است که از درخت خجسته زیتونی که نه شرقی است و نه غربی، افروخته می شود، نزدیک است که روغنش هر چند بدان آتشی نرسیده باشد روشنی بخشد، روشنی بر روی روشنی است. خداوند سبحان هر که را بخواهد با نور خویش هدایت می کند و این مثل ها را خداوند برای مردم می زند و خداست بر هر چیز دانا و بصیر است.

به این ترتیب عقول موجودات مجردی هستند که هیچ گونه شائبه و نقصانی در آن ها وجود ندارد و نزدیک ترین موجودات از (حیث کمالی) به وجود مبارک حضرت واجب الوجود می باشند. در این کتاب، اهتمام تام مؤلف بر آن است که مبحث عقل را به طور کامل و جامع مورد مطالعه قرار دهد. هدف گیر در این اثر، بررسی کامل عقل از نظریات فلاسفه معتبر مسلمان خصوصا سه چراغ فروزان حکمت اسلامی حضرتین شیخ الرئیس ابوعلی سینا، شیخ الاشراق شهاب الدین سهروردی و صدرالمتألمین صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) - (حکمت مشاء، حکمت اشراق و حکمت متعالیه) مورد بررسی قرار دهد.

مطالب این کتاب در دو بخش ارائه گردیده است:

بخش اول: عقل 1

بخش دوم: عقل 2

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

بریتانیا و کشور حائل: فروپاشی امپراتوری ایران 1914-1890

دیوید مک لین

کتاب حاضر با تکیه بر منابع و اسناد دست اول، دورنمایی از جایگاه ایران در رقابت روس و انگلیس در اواخر