معرفی کتاب

کتاب پیش رو، نوشتاری است که  به هردو مقیاس درون و برون فضای باغ شازده ماهان می نگرد و آن را به عنوان مصداق خوبی که نمایانگر مبانی فکری و مفاهیم فضایی باغ ایرانی است، مطرح می کند. تلاش های مؤلف برای انتقال یافته های علمی - آکادمیک به علمی و آماده سازی متن مستندی که راه ورود به مقوله هایی پرشمار را می گشاید، بسیار ارجمندانه است؛ چندان که این کتاب را به صورت مأخذی ماندگار برای پژوهندگان باغ ایرانی عرضه می کنند. پیکره اصلی این کتاب در اواسط دهه هفتاد در ارتباط با تحقیقی دانشگاهی و در جریان بررسی های مربوط به «باغ شازده ماهان» شکل گرفت. هدف از این مطالعات، روشن شدن نسبت این باغ با «سنت باغ سازی ایرانی» و تأثیر پذیری احتمالی آن از باغ غربی بود و طرح چنین فرضیه ای نیز از زمان ساخته شدن این باغ در اواخر قرن 19 ناشی می شد. در ادامه، روند تحقیق با مجموعه ای از کمبودهای نظری از یکسو و از سوی دیگر، بدفهمی های مرتبط با تعریف «باغ ایرانی» مواجه شد. آن چه بر مشکلات فوق می افزود، فقدان روشی جامع برای پاسخ گویی به این قبیل مطالعات بود. موارد فوق همگی در متن کتاب به وجهی تفصیلی مورد اشاره قرار گرفته اند.

بررسی و تجزیه تحلیل موضوع کتاب در سه بخش شکل گرفته است. در بخش نخست باغ ایرانی و نمونه های منسوب به آن بررسی می شود که با تدوین چهارچوب نظری و الگوی مرجع ادامه می یابد. در بخش دوم تجزیه و تحلیل و مقایسه «باغ های منسوب به باغ ایرانی» و عناصر تشکیل دهننده ی آن ها در دستور کار قرار گرفته و در نهایت سعی شده تعریفی جامع از «باغ ایرانی» ارائه شود. در بخش سوم نیز به مقایسه «باغ شازده» و عناصر تشکیل دهنده ی آن، با آن چه در بخش های قبل به عنوان الگوی مرجع و «باغ ایرانی» مطرح گردید، پرداخته شد تا بر این اساس پرسش آغازین تحقیق را بتوان پاسخ گفت.

آن چه باید به عنوان لایه ی عمیق تر این کتاب مورد توجه قرار گیرد سعی در اولویت دادن نسبی به روش تحقیق است. چنان که خواهیم دید، بررسی «باغ ایرانی» ارتباط عمیقی به مقولاتی مانند اسطوره ها، نمادها، و... دارد و یا به شکل گسترده ای در مینیاتورها بازتاب یافته است، این بررسی ها بدون اتکاء به نظریات مرتبط با این مقولات نمی تواند به نتیجه ای صحیح برسد. لازم به ذکر است بخش عمده این کتاب، مبتنی بر نظریه های زبان شناسی است و بدون اتکاء به آن ها، هم روش شناسی و هم نتیجه گیری ها، با کمبودهای زیادی مواجه خواهد شد.

فهرست فصل های کتاب:

فصل اول: طرح مسأله که بیان گر سنت باغ سازی در ایران، تعریف چند واژه، ارائه مفروضات مطرح شده در مورد باغ های ایرانی و سپس نتیجه گیری است. 

فصل دوم: «باغ ایرانی» و باغ های منسوب به آن

فصل سوم: مقوله های نظری

فصل چهارم: عناصر معمارانه باغ ایرانی

فصل پنجم: بررسی تطبیقی باغ ها

فصل ششم: باغ شازده ماهان