معرفی کتاب

تاریخ هر امت و جامعه ای بیانگر فرهنگ و تمدن آن است. به همین دلیل، علم تاریخ در میان علوم، جایگاهی ویژه یافته است. جامعه ی اسلامی به عنوان یک امت جهانی، دارای چهارده قرن سابقه ی تاریخی با ابعاد و عناصری روشن و بدون ابهام است. اهمیت این پیشینه ی تاریخی و ابعاد گوناگون آن مانند فرهنگ، تمدن، علوم، اخلاق، فلسفه و هنر و نقش بی بدیل آن در تمدن جهان معاصر، تلاش گسترده ی دانشگاه ها و دانشمندان غربی را نیز در راه تحقیق و مطالعه ی این تاریخ عظیم برانگیخته است؛ تا بدان پایه که معتبرترین منابع و اطلاعات پژوهشی در حوزه های گوناگون تاریخ اسلام را در مراکز علمی غرب می توان سراغ گرفت.

کتاب حاضر چهارچوبی عملی برای پژوهش در تاریخ اسلام و جوامع اسلامی تا قرن دهم ق./شانزدهم م. ارائه می کند. دغدغه ی اصلی نویسنده مسائل روش شناسی و راه هایی است که بتواند زمینه ی استفاده ی بهتر و مؤثرتر از منابع موجود را به منظور تعمیق و گسترش شناخت تاریخ اسلام در دوره ی مذکور فراهم کند. کتاب در دو بخش کلی سامان یافته است: بخش نخست، دربرگیرنده ی بررسی جامعی از ابزارهای مرجع و منابع موجود برای پژوهشگران تاریخ اسلام در دوره ی میانه است و بخش دوم، ده مسئله ی کلی را در قالب ده فصل در بر می گیرد که درباره ی طرح و پژوهش های مرتبط با آن بررسی انتقادی شده است. با اینکه کتاب از منظر شرق شناسانه نوشته شده است و مخاطب اصلی آن دانشجویان و پژوهشگران غربی اند، از این نقطه نظر مطالعه ی آن سودمند و الهام بخش است که چشم انداز فراگیری ازتاریخچه ی مطالعات اسلام شناسی به دست می دهد و نگاهی انتقادی به تجربه ی تاریخی غرب در این حوزه دارد. فهرست عناوین اصلی:

بخش نخست: منابع و ابزارهای پژوهش

فصل یکم: آثار مرجع

فصل دوم: منابع: یک بررسی تحلیلی

بخش دوم: مسائل تاریخ اسلام

فصل سوم: سنت تاریخی متقدم و نخستین تحولات سیاسی در اسلام

فصل چهارم: مورخان جدید و انقلاب عباسی: هنر تفسیر

فصل پنجم: بیهقی و ابن تغری بردی: هنر روایت در تاریخ نگاری اسلام دوره ی میانه

فصل ششم: ایدئولوژی و تبلیغات: دین و دولت در دوره ی آغازین سلجوقی

فصل هفتم: سازمان مالی امپراتوری ممالیک

فصل هشتم: یک قشر نخبه ی فرهنگی: نقش و پایگاه «علما» در جامعه ی اسلامی

فصل نهم: فقه اسلامی و جامعه مسلمان

فصل دهم: موضع نگاری شهر و جامعه ی شهری دمشق در عهد ایوبیان و ممالیک

فصل یازدهم: مشارکت غیر مسلمانان در جامعه ی اسلامی

فصل دوازدهم: طبقات خاموش جامعه ی اسلامی: دهقانان و زیست روستایی