۳۹۲۰
۱۱۶۰
۱۳۹۷/۸/۲۲
نقاشی سغدی حماسه ی تصویری در هنر خاور زمین

نقاشی سغدی حماسه ی تصویری در هنر خاور زمین

پدیدآور: نویسندگان ناشر: انتشارات سوره مهر تاریخ چاپ: ۱۳۹۷مترجم: محمد محمدیمکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۱۰نسخهشابک: 978-600-03-1684-6تعداد صفحات: ۲۰۰ص

خلاصه

دیوارنگاره های سغدی، فارغ از درون مایه و اثرپذیری های جزئی، بخشی از گستره ی نقاشی ایرانی به شمار می آید. این مجموعه دیوارنگاره از نظر شمار و فراوانی دیوارنگاری، درون مایه و اندازه ی آن ها در قلمرو فرهنگی - هنری ایران پیش از اسلام از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ به گونه ای که برای هنر و تمدن ایرانی از این نظر تنها با اهمیت پمپئی برای هنر و تمدن روم باستان سنجیدنی است. این دیوار نگاره ها بهترین گواه تاریخی بر آن هستند که مجموعه داستان های شاهنامه سال ها پیش تر از آن که در قالب کتابی به نام شاهنامه گرد هم آیند در جامعه ی ایرانی رواج داشته است.

معرفی کتاب

دیوارنگاره های سغدی فارغ از درون مایه و اثرپذیری های جزئی بخشی از گستره ی نقاشی ایرانی به شمار می آید. این مجموعه دیوارنگاره از نظر شمار و فراوانی دیوارنگاری، درون مایه و اندازه ی آن ها در قلمرو فرهنگی - هنری ایران پیش از اسلام از اهمیت به سزایی برخوردار است، به گونه ای که برای هنر و تمدن ایرانی از این نظر تنها با اهمیت پمپئی برای هنر و تمدن روم باستان سنجیدنی است. این بی همتایی به سبب درون مایه های حماسی، عامیان، افسانه ای و نمایش زندگی هر روزه ی مردم فرودست یا نمایش بانوان می تواند باشد و از سوی دیگر به آن جهت است که این دیوارنگاره ها از آن طبقه یا گروهی خاص از جامعه نبوده است. چرا که هم در خانه های توانگران و هم تهیدستان یافت می شده و مخاطبان آن همگان بودند. این دیوارنگاره ها بهترین گواه تاریخی بر آن هستند که مجموه ی داستان های شاهنامه سال ها پیش تر از آن که در قالب کتابی به نام شاهنامه گرد هم آیند در جامعه ی ایرانی رواج داشته و در گونه های گوناگون هنری - ادبی نمودار می شدند و این امر بر اهمیت پژوهش در این زمینه می افزایید.

در این کتاب دو دیدگاه تا حدی ناهمگون ارائه شده است:

الف: در بخش یک دیدگاه پژوهشگران روسی هنر ایران ارائه شده که کاوش هایی در آسیای میانه و جمهوری های پیشین اتحاد جماهیر شوروی داشتند و تلاش عمده ی شان بر هویت سازی مستقل برای تاجیکان و آمیختن ایدئولوژی مارکس باورانه و سیاست با تاریخ هنر بوده است. از سوی دیگر شیوه ی پژوهش و تاریخ نگاری این گروه بیش تر بر باستان شناسی استوار بود و عمده ی این افراد باستان شناس بودند. نوشتارهای شان نیز تاریخ هنر از دید باستان شناسی آمیخته با دیدگاه های اشاره شده بود؛ این نگاه پس از فروپاشی شوروی نیز کنار گذاشته نشد و در نوشته های آنان که در قید حیات بودند، هم چنان دیده می شود. بخش یکم کتاب نمونه ای از این دست تحلیل هاست که با وجود مجموعه ی گسترده ای از یافته های مهم تاریخی و باستان شناسیک باید در به کارگیری نتیجه گیری های نهایی آن ها احتیاط کرد.

ب: در پیش گفتار و بخش دوم؛ پژوهش های دو تن دیگر از نویسندگان که از نظر رویکرد پژوهشی، پژوهش تاریخ نگارانه به شمار می آید، ارائه شده است که در بررسی خود به رابطه ی گستره ی ایران فرهنگی با فلات ایران توجه داشته اند و نقش آن را در شکل گیری هنر پس از اسلام، مایه ی پژوهش بیش تر می دانند.

به این ترتیب این بخش ها فاقد پیش انگاره ی نادرست و پیش داوری روسی مبنی بر جدایی سغدیان از ایرانیان است. با خوانش اندکی از نوشتار دو بخش، خواننده به سادگی در می یابد که با پژوهش علمی و استواری روبه روست.

فهرست بخش های کتاب:

بخش یکم: نقاشی های سغدی

هنگامی که در سده ی هشتم میلادی/ دوم هجری حکومت پیشااسلامی سغد که در سده ی پنجم میلادی شکوفا شده بود، زیر فشار فزاینده ی حمله های عرب ها فروپاشید؛ جدی ترین چالش مسلمانان برای مهار فرارود - در منابع عربی ماوراء النهر - از پای درآمد. اگرچه جهان میهن گرایی صدراسلام جهت دهی فرهنگی تازه ای به فرارود داد اما نتوانست به تمامی جایگزین سنت های پیشااسلامی محلی شود؛ و این سنت ها به همان شکل یا اشکال دیگری بازگشت و بر نمودهای فرهنگی دوره ی اسلامی اثر نهاد. این سرمشق های مقبول کهن تر نشان دهنده ی تداوم الگوهای هنری و ادبی پیشین فرارود است که مدارکی در قالب نوشتار، داده های باستان شناسیک و آثار هنری از دوره ی پیشااسلامی آن را اثبات می کند. اکنون، به ویژه در زمینه ی هنر، سنت پیشااسلامی سغدیان را مجموعه ای غنی از دیوارنگاری ها، که عمدتا در آسیای مرکزی سوسیالیستی در سه دهه ی گذشته یافت شده، به خوبی آشکار کرده است. از زمان کشف این دیوار نگاره های چشم گیر، سغد همچون مرکز اصلی آفرینش هنری ای نگریسته می شود که بر فراسوی آفاق فرهنگی هم جوار خود اثر نهاده است. در دفاع از استقلال مراکز هنری فرارود معمول است که برداشت های پیشین، از جمله اینکه هنر فرارود برگرفته از هنر ایرانیان باخترنشین است یا خاستگاه ایرانی دارد، به زیر پرسش برده و یا رد شود.

بخش دوم: حماسه ی تصویری در هنر خاورزمین

حماسه ی تصویری نمایانگر مقوله ی خاصی از درون مایه هایی از نگارگری ایرانی سده ی سیزدهم میلادی / هفتم هجری بدین سو است. از آنجا که حماسه ی تصویری در هنر اسلامی جهان عرب جایی نداشته است، چه بسا بالیدن آن در نگارگری ایرانی با باززایی ادبیات حماسی در جهان ایرانی از سده ی نهم میلادی / سوم هجری بدین سو ربط داشته باشد. به سان سنت ادبیات حماسی، سبک و سیاق هنری بسیار پیراسته و یکنواخت حماسه ی تصویری در نگارگری ایرانی فرض وجود نمونه های هنری پیشین را به گمان می آورد. از آنجا که سنت ساسانی و بیزانسی به حماسه ی تصویری بی اعتنا بود، پیشگامان حماسه ی تصویری در بدو نگارگری ایرانی را می باید در سنت هنری دیگری جست.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

نهضت عاشورا و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بر جامعه ی ایرانی

نهضت عاشورا و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بر جامعه ی ایرانی

اعظم فولادی پناه، مهشید کبیری

پژوهش حاضر در تلاش است با وجود گستردگی محدوده ی زمانی تحقیق (1399-1361ق) علاوه بر بهره مندی از کتب پ

هیئت های عزاداری در جامعه ایران

هیئت های عزاداری در جامعه ایران

جبار رحمانی

در این کتاب مقوله ی هیئت های عزاداری به مثابه جماعتی آیینی حول سنت های عزاداری بررسی و تحلیل شده است

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

ایران در آتش: از حملۀ بلشویک ها به انزلی تا عهدنامۀ 1921 ایران و شوروی (مجموعه ای از اسناد و گزارش ها)

ایران در آتش: از حملۀ بلشویک ها به انزلی تا عهدنامۀ 1921 ایران و شوروی (مجموعه ای از اسناد و گزارش ها)

نویسندگان

اسنادی که در این مجموعه ارائه می شود، اسناد و گزارش هایی است دربارۀ یکی از مهم ترین و پرمخاطره ترین

معماری خانقاه در خراسان سده ی پنجم

معماری خانقاه در خراسان سده ی پنجم

نویسندگان

معماری خانقاه از مواضع ابهام در تاریخ معماری ایران است؛ چننان که گویی بخشی از حافظه ی معماری ما محو