۳۵۹۸
۱۱۷۷
۱۳۹۷/۸/۲۶
روزنامه ی خاطرات ناصرالدین شاه قاجار (از رجب 1284 تا صفر 1287ق)؛ به انضمام سفرنامه های قم، لار، کجور و گیلان

روزنامه ی خاطرات ناصرالدین شاه قاجار (از رجب 1284 تا صفر 1287ق)؛ به انضمام سفرنامه های قم، لار، کجور و گیلان

پدیدآور: ناصرالدین شاه قاجار ناشر: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری نشر سخنتاریخ چاپ: ۱۳۹۷مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۱۰۰نسخهشابک: 978-600-5942-57-6تعداد صفحات: ۶۴۲ص

خلاصه

کتاب حاضر که برای نخستین بار انتشار می یابد مجلدی دیگر است از خاطرات روزانه ی مهم ترین پادشاه قاجار، ناصرالدین شاه که از رجب 1284 ق، تا صفر 1287 ق. را در بر می گیرد. در این کتاب، علاوه بر شرح کاملی از سفرنامه های قم،لار، کجور و گیلان به قلم شخص ناصرالدین شاه، شرح وقایع روزانه از قبیل عزل و نصب های دولتی، موضوعات مربوط به شکار و تفرج در مناطق اطراف طهران، گزارشات اقلیمی و غیره آمده است. طبعا از خلال این گزارش ها، اطلاعات ناب و دست اولی در اختیار پژوهشگران مخصوصا در حوزه ی تاریخ معاصر قرار خواهد گرفت.

معرفی کتاب

ناصرالدین شاه، پسر محمدشاه قاجار، از بطن ملک جهان خانم مهدعلیا، چهارمین پادشاه سلسله ی قاجار است. او در ششم صفر سال 1247 ق. متولد شد؛ در یکشنبه هجدهم شوال سال 1264 ق. بر تخت سلطنت نشست و پس از نزدیک به 50 سال سلطنت، در روز جمعه هفدهم ذی قعده ی سال 1313 ق. به تیر اسلحه ی میرزا محمدرضا نام دست فروش به قتل رسید.

ناصرالدین شاه از دوران نوجوانی، به ثبت وقایع روزانه ی خود اقدام ورزیده است و علاوه بر ثبت مطالب روزانه، به هنرهای تزئینی همچون نقاشی (سیاه قلم و آب رنگ)، خوشنویسی شعر و بالاخره هنر عکاسی علاقه ای وافر داشته و در هر کدام از این رشته های به حد کمال رسیده است. اما شاید بتوان گفت، مهم ترین هنر او، همین ثبت وقایع یومیه بوده که به این وسیله یکی از غنی ترین منابع جهت بررسی وقایع و حوادث آن عصر را در اختیار نسل بعد از خود قرار داده است. او این هنر را تا اندکی پیش از مرگ فراموش نکرد و بر این امر استمرار و استقامت ورزیده است.

ساده نویسی و سبک صریح و صمیمانه در نوشته ای او، و عدم تأکید بر لفاظی و عبارت پردازی و همچنین تبعیت نکردن از نثر معمول و متداول زمانه - یعنی همن نثر مصنوع و پرتکلفی که آداب و سنن منشیانه ی درباری آن را شکل داده بود - از دلایل مهم استقبال خوانندگان از روزنامه های خاطرات ناصرالدین شاه است.

مطالب مندرج در این کتاب اختصاص دارد به شرح وقایع پس از بازگشت از سفر اول خراسان، در جمادی الثانی سال 1248 ق.، تا پنجم صفر سال 1287 ق. بخش های فراوانی از کتاب حاضر به شرح وقایع روزانه می پردازد، از قبیل شکار و تفرج در کوه ها و مناطق اطراف طهران، دوشان تپه و جاجرود، شکارگاه کن، شمیرانات، شاه عبدالعظیم، و غیره. از صفحه ی 27 کتاب، به شرح کامل و بسیط سفر ناصرالدین شاه به شهر قم و شکارگاه مسیله اختصاص یافته است. پس از بازگشت از سفر قم، از صفحه ی 77 کتاب، سفر ییلاقی ناصرالدین شاه آغاز می شود. در این سفر شاه ابتدا به لار عزیمت کرده و به ترتیب با گذر از اوشان، شهرستانک، گچه سر، آزاد بر، دونا، مکارود، کلاردشت، هزارچم، سیاه بیشه، میدانک، گله کیله، سلطنت آباد، گل هندوک، امامه، دوشان تپه، نهایتا در تاریخ دوم رجب 1285 ق. (صفحه 164) به دار الخلافه باز می گردد. صفحات 164 تا 267 کتاب، به وقایع مربوط به دارالخلافه، سیر و سیاحت و شکار در اطراف طهران از قبیل دوشان تپه، جاجرود، حصارامیر، قصر قاجار، نیاوران اختصاص یافته است.

از صفحه ی 268 کتاب، ناصرالدین شاه مجددا به قصد سفر ییلاقی، تفرج و شکار به عزم لار، کجور و نور از نیاوران خارج، و پس از عبور از لار، بلده نور، نور، یوش، کجور، دونا، گچه سر، دوآب، شهرستانک، آهار، جاجرود، سلطنت آباد، عباس آباد، دوشان تپه، در تاریخ یک شنبه 11 شهر رجب 1286 ق. (ص 351) با لباس رسمی از قبیل سرداری لعل و زمرد، آپلیت، جقه و غیره، در معیت نقارخانه و زنبورک خانه به طور رسمی وارد شهر طهران شده و از طریق خیابان شمس العماره و جبه خانه به میدان ارک و از آنجا داخل دیوانخانه ی تخت مرمر شده و با حضور کل اعیان و اشراف شهر در تالار تخت مرمر به سلام می نشیند. مطالب صفحات 352 تا 391 کتاب اختصاص دارد به وقایع روزانه و سیر و سیاحت و شکار در اطراف و اکناف طهران، از قبیل دوشان تپه، جاجرود، زیارت حضرت عبدالعظیم و غیره.

از صفحه ی 391 کتاب، سفر ناصرالدین شاه به ایالت گیلان شروع شده و تا صفحه ی 463 کتاب به شرح وقایع مربوط به این سفر اختصاص یافته است. سفر از تاریخ یکشنبه بیستم شهر شوال 1286 ق. که مصادف با اواخر دی ماه است آغاز می شود و در تاریخ پانزدهم ذی حجه همان سال به اختتام می رسد. این بخش از کتاب، در سال های بسیار دور توسط زنده یاد استاد منوچهر ستوده با عنوان روزنامه ی سفر گیلان به چاپ رسیده است. البته همان طور که مرحوم ستوده در مقدمه ی کتاب ذکر فرموده اند، کتاب مذکور از روی متن سفرنامه ی شاه که در روزنامه ی ایران در دوره ی ناصری به چاپ رسیده اقتباس شده است. علاوه بر مقدمه ی کتاب، فهرست جامع، شرح اصطلاحات شکار و بخش تصاویر نیز توسط ایشان برای کتاب تهیه شده است. اما تفاوت عمده ای مابین مطالب کتاب حاضر و کتاب مورد اشاره وجود دارد. 

از صفحه ی 463 تا انتهای کتاب حاضر، به شرح وقایع مربوط به دارالخلافه اختصاص یافته است. در این زمان ناصرالدین شاه تدارک سفر به عتبات عالیات را می دیده است که خیلی زود، و با آماده شدن شرایط سفر، صورت تحقق به خود گرفته است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف