۴۵۱۶
۱۵۱۷
۱۳۹۷/۹/۱۷
نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن

نظام آموزشی و ساختن ایران مدرن

پدیدآور: دیوید مناشری ناشر: نشر حکمت سیناتاریخ چاپ: ۱۳۹۷مترجم: محمدحسین بادامچی، عرفان مصلحمکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰۰نسخهشابک: 978-600-8058-20-5تعداد صفحات: ۴۹۶ص

خلاصه

این کتاب یکی از جامع ترین و مهم ترین نوشته ها درباره ی تاریخ آموزش ایران است که نویسنده با استفاده از اسناد دست اول، صدها مصاحبه حضوری با صاحب نظران، سیاست گذاران، مدیران و استادان متنفذ در رِژیم پهلوی و همین طور اغلب آثار مهمی که در تحلیل آموزش جدید ایرانی و نقش آن در تحولات تاریخ جدید ایران به فارسی و انگلیسی نوشته شده، فراهم کرده است. وی کوشیده است بسط گام به گام آموزش جدید در نظام اجتماعی سنتی ایران را از سال 1811، یعنی تاریخ اولین اعزام دانشجویان به فرنگ توسط عباس میرزا، تا پایان سلطنت پهلوی و سپس در دهه اول جمهوری اسلامی به تصویر کشد و نقش ویژه ی نظام آموزشی را در تغییر تدریجی نظام ایران قدیم و ظهور ایران مدرن از طریق تربیت طبقه نخبگان جدید تبیین کند.

معرفی کتاب

این کتاب جامع ترین و مهم ترین کتابی است که در حوزه ی تاریخ آموزش کشور ایران نگاشته شده است. نویسنده در تدوین آن از منابع و اسناد دست اول، صدها مصاحبه حضوری با صاحبنظران، سیاستکذاران، مدیران و استادان متنفذ در رژیم پهلوی و همین طور اغلب آثار مهمی که تا آن تاریخ در تحلیل آموزش جدید ایرانی و نقش آن در تحولات تاریخ جدید ایران به فارسی و انگلیسی نوشته شده بود، بهره برده است. مهم ترین امتیاز کتاب حاضر در رویکرد آن است که آموزش جدید را به عنوان اهرم اصلی، موتور محرک و مهم ترین ابزار مدرنیزاسیون ایران - به عنوان یک برنامه کلان تاریخی، فلسفی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در دوه سده ی اخیر - معرفی کرده است. نویسنده به خوبی توانسته نغوذ گام به گام آموزش جدید (غربی) در نظام اجتماعی سنتی دوره قاجار و نقش آن در تغییر تدریجی نظام ایران قدیم و ظهور ایران مدرن از سال 1190 یعنی تاریخ اولین اعزام دانشجویان به فرنگ توسط عباس میرزا تا پایان سلطنت پهولی و سپس در دهه ی اول جمهوری اسلامی را به تصویر کشد. در کتاب، مراحل، نحوه و نقش ورود نظام آموزشی غربی در تحول جامعه ی ایرانی در سه بخش مورد بررسی شده است: 

بخش ا. دوره ی قاجار (1304-1158)

بخش 2. آموزش در دوره ی رضاخان (1320-1304)

بخش 3. آموزش در دوره ی محمدرضاشاه (1370-1357)

مراحلی که با اعزام اولین دانشجویان برای فراگیری فنون نظامی غرب در اولین قرن نوزدهم آغاز می گردد، با شکل گرفتن ایده «اقتباس نظام آموزشی غرب برای دستیابی به آزادی و پیشرفت اجتماعی - اقتصادی - علمی غرب» در اذهان برخی روشنفکران کشورهای جهان اسلام (عثمانی، مصر، تونس و ایران) به صورت تقریبا هم زمان در نیمه قرن نوزدهم، به مطالبه یک تغییر درونی و تأسیس اولین مدرسه علمی غربی ایران یعنی دارالفنون می انجامد. و با توسعه ی طرح اعزام فرزندان طبقه ممتاز به فرنگ و بازگشت تدریجی آن ها، به شکل گیری طبقه نخبگان جدید در نظام اجتماعی اواخر قرن نوزدهم و نقش آفرینی جدی آن ها در انقلاب مشروطه منجر می شود. سپس با وارد شدن قانون نظام آموزشی اجباری فراگیر در قانون اساسی مشروطه، گام بلندی در جایگزین شدن آموزش جدید به جای آموزش سنتی حوزوی و استقرار آموزش جدید در مرکز جامعه ی ایرانی برداشته می شود. سپس فلسفه آموزشی رژیم جدید پهلوی، رابطه آن با رفرم اجتماعی - سیاسی - فرهنگی مدنظر رضاشاه و نحوه ی تحقق آن در مدارس جدید تحلیل می شود. اعزام دانشجویان به فرنگ با برنامه ریزی جدیدی در دوره ی رضاشاه اداممه می یابد. که با شکست طرح تأمین طبقه نخبگان سیاسی - اجتماعی رژیم از طریق اعزام دانشجویان به اروپا، به طرح اولین داشنگاه ایران یعنی داشنگاه تهران می انجامد. و بعد دیدگاه محمدرضا پهولی و سیاستگذاران دربار و تحولاتی که با آغاز انقلاب سفید در فلسفه ی آموزشی وی پیدا شد بررسی می شود تا میزان رسوخ نظام آموزشی جدید در مقاطع ابتدایی، متوسطه و عالی ارزیابی شود. با تغییر سیاست های آموزشی شاه در انقلاب سفید که با عنوان «انقلاب آموزشی» شناخته می شود، خاستگاه اجتماعی طبقات تحصیلکرده در ایران دچار تحول می شود و آموزش تا حد زیادی در طبقات سنتی و پایین جامعه هم جایگاه می یابد. آموزش مردن و اعزام دانشجو به اروپا و آمریکا در طول دوره ی پهلوی مهم ترین وسیله ساختن طبقه نخبگان جدید است که به تدریج طبقه نخبگان سنتی و به ویژه فارغ التحصیلان حوزوی را از صحنه سیاست کشور حذف می کند. با این حال رژیم محمدرضا شاه در انقلاب آموزشی کاملا موفق نیست و نمی تواند دانشگاه تهران، دژ سرسخت روشنفکران لیبرال ملی گرا، را تسخیر کند که به بروز آشوب های دانشگاهی اواخر سلطنت شاه می انجامد. در نهایت با بروز انقلاب اسلامی و چرخش بزرگ در فلسفه ی سیاسی نظام حاکمیت ایران، سیاست تحول در نظام آموزشی پهلوی تحت عنوان «انقلاب فرهنگی» مطرح و اجرا می گردد که میزان توفیق آن در به هم ریختن نظم مدرن به وجود آمده در نظام آموزشی ایران در یک و نیم قرن پیش از آن سیاست در فصل خاتمه تحلیل و بررسی می شود.

کتابی که پیش روی شماست بی شک یکی از بهترین کتاب هایی است که با برقرار کردن پیوند اندیشه و عمل در تاریخ معاصر ایران، بینش نوینی نسبت به نظام آموزشی کنونی جامعه ما که میراث 168 سال تلاش برای غربی کردن آموزش و جامعه ایران در ادوار قاجار و پهلوی است، به روی نسل جدید ایرانیان می گشاید.

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه

محمد باقر

محمد باقر

یعقوب آژند

جستار حاضر روایت نسب نامه ی هنری محمد باقر - نقاش دربار زندیه و اوایل قاجاریه - و هنرمندی و نازک کار