معرفی کتاب

شهریار نامه یکی از منظومه های پهلوانی ادوار متاخر است و مانند دیگر متون مشابه، به تقلید از شاه نامه فردوسی سروده شده است اما متاسفانه اقبال آن را نداشت که چندان مورد توجه مردم قرار گیرد و امروز هم روایت های نقالی/شفاهی اندکی از آن به دست ما رسیده است و هم دست نویس های آن انگشت شمار است. با وجود آن که سال ها پیش برخی منظومه های پهلوانی در هند چاپ سنگی شد اما به دلیل دشواریابی این کتاب ها و یا چشم آزاربودن حروف چاپ سنگی، کمتر پژوهشگران به این آثار روی آوردند و برای سالیان سال، عمده ی آگاهی های آن ها درباره ی این متون، منحصر به همان معرفی کوتاه و مختصری بود که مرحوم ذبیح الله صفا در کتاب ارزنده ی خود، حماسه سرایی در ایران آورده بود، تا این که تصحیح علمی و انتقادی منظومه های یاد شده در دو سه دهه اخیر، سبب شد که در چند سال گذشته پژوهش های دقیق تری درباره ی ادب حماسی ایران انجام پذیرد و از برخی نکته های مبهم این حوزه ی ادبی گره گشایی شود.

شهریارنامه در شمار آن دسته متون پهلوانی ایران است که مبهمات بسیاری دارد. از زمان نخستین پیرایش متن این منظومه، بیش از پنج دهه می گذرد که از نظر قدمت، دارای جایگاه دوم پس از گرشاسب نامه است و حال آنکه پیشینه ی تصحیح انتقادی دیگر متون پهلوانی مشابه، اندکی بیش از سه دهه است. بر پایه ی قراینی که در دست است ظاهرا دو تحریر بلند و کوتاه از این منظومه، در دست است و تحریر برزونامه ی جدید، شاه نامه ی فردوسی و زرین قبانامه دارد.

سرگذشت پیرایش متن شهریارنامه با دیگر متون پهلوانی ایران تفاوت دارد؛ زیرا اگرچه پیرایش حاضر فاصله ی زمانی بسیاری با تصحیح دوم آن دارد اما با دلیل افتادگی های بسیار نسخه های تاکنون شناخته شده ی آن، همچنان نواقص و افتادگی های متن این منظومه بسیار است. شایان ذکر است اگرچه پایان منظومه های پهلوانی دیگر هم ناقص است و داستانشان ناتمام می ماند اما تفاوت آن ها با شهریارنامه در این است که به درستی نمی دانیم عمرگویندگان این دو منظومه در آن حد بود که سروده ی خود را به پایان رسانند یا خیر، حال آنکه بر پایه ی ابیات پایانی یکی از نسخ شهریارنامه، یقین داریم که سراینده ی این منظومه، سرایش آن را به پایان رسانده و داستان را ناتمام نگذاشته است.