۵۱۱۴
۲۴۲۸
۱۳۹۷/۱۲/۱۹
پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی؛ تربیت زیباشناختی ملت در سیاست گذاری فرهنگی دولت

پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی؛ تربیت زیباشناختی ملت در سیاست گذاری فرهنگی دولت

پدیدآور: علی قلی پور ناشر: موسسه فرهنگی و پژوهشی چاپ و نشر نظرتاریخ چاپ: ۱۳۹۷مکان چاپ: تهرانتیراژ: ۶۰۰نسخهشابک: 978-600-152-263-5تعداد صفحات: ۲۸۸ص

خلاصه

این کتاب مطالعه ای در تبار ایده ی تربیت ملت و پرورش ذوق آن نزد دولتمردان و روشنفکران عصر پهلوی اول است که با تحول و دگرگونی هایی به سیاست مقابله با گسترش فرهنگ عامه پسند و پدیده هایی چون فیلمفارسی و تئاتر لاله زاری در دهه ی 1340 و 1350 تبدیل می شود.

معرفی کتاب

خواندنی ها در باب تقابل ها و مقاومت های روشنفکران، نویسندگان و هنرمندان در برابر دولت و کارگزاران فرهنگی در عصر پهلوی کم نیست، اما ایده های مشترک روشنفکران و دولتمردان و کارگزاران فرهنگی کمتر موضوع بحث و پژوهش بوده است. «پرورش ذوق عامه» که امروز عبارتی منسوخ به نظر می رسد، یکی از آن ایده های مشترک است که می توان در بطن تکوین تاریخی سیاست گذاری فرهنگی دولت مدرن بررسی کرد. سیاست گذاری فرهنگی در معنای عام آن برنامه ریزی سازمان یافته ی دولت ها در امور فرهنگی نظیر هنرها، آموزش عمومی و دین است. این کتاب از مباحث مورد توجه سیاست گذاری فرهنگی، تنها به سیاست هنر در افکار و آرای کارگزاران فرهنگی، دولتمردان، مدیران، روشنفکران، هنرمندان و هنردوستان درون دولت در فاصله ی سال های 1313 تا 1356 می پردازد تا فراز و نشیب سیاست گذاری برای هنرها را با عنایت به ایده «پرورش ذوق عامه» روایت کند. پس آن چه پیش رو دارید تاریخ نگاری یک ایده و دو ساحت مهم آن، یکی «پرورش» و دیگری مفهوم «ذوق» نزد عاملان این پرورش است.

سال 1348، شورای عالی فرهنگ و هنر که شورای راهبردی وزارت فرهنگ و هنر بود، متن «سیاست فرهنگی ایران» را پس از توشیح شاه منتشر می کند. «فرهنگ برای همه» یکی از اصول سیاست گذاری فرهنگی در این سند رسمی است که گویی تلویحا به فقدان «فرهنگ» نزد «همه» دلالت دارد. همگانی سازی فرهنگ در سال های نیمه ی دوم دهه ی 1340 یک سیاست بود. چون پدیده هایی که دولتمردان، روشنفکران و منتقدان هنری از سال های دهه ی 1330 به بعد «فیلفارسی»، «تئاتر لاله زاری»، «موسیقی کوچه بازاری» و در یک کلام «ابتذال» نام نهادند، همان فرهنگ عامه پسند بود که در این پژوهش از آن به عنوان حوزه های مقاوم در برابر ایده ی «پرورش ذوق عامه» در سیاست گذاری فرهنگی یاد می شود. زیرا «عامه» در سال های مورد بحث این کتاب، به خصوص دهه های 1340 و 1350، توده ای منفعل و منعطف در برابر سیاست پرورش ذوق نیست، بلکه برعکس، توده ای سخت، صلب و مقاوم در برابر آن است. از این رو برنامه ریزی کارگزاران فرهنگی و روشنفکران حرفه ای درون دولت معطوف به ادغام فرهنگ عامه پسند در فرم های فاخر و ابداع ذوق مشروع می شود که در تقابل با ذوق پرورش نیافته و آموزش ندیده عامه است. در این دوران «ابتذال» کلید واژه روشنفکران، کارگزاران فرهنگی و دولتمردان برای نقد، تحقیر و تلویحا سرکوب ذوق عامه یا همان «فرهنگ عامه پسند» است که در نقدهای هنری مطبوعات، گفتار غالب روشنفکران و حتی سخنرانی های رسمی تکرار می شود. به زعم آن ها، اگر ذوق مردم با سیاست گذاری فرهنگی دولت و روشنفکران حرفه ای دورن آن «پرورش» نیابد و شم زیباشناختی ملت تربیت نشود، شیوع سلیقه ی «مبتذل» را در پی خواهد داشت.

دهه های 1340 و 1350، چالش و دغدغه ی اصلی عاملان سیاست گذاری فرهنگی در کنار نویسندگان، روشنفکران و هنرمندان مدرن، رویارویی با «همه» یا همان «عامه» ای بود که میلی به ادغام در گفتار فرهنیختگی و هنردوستی دولت، دربار و فضای فکری و سیاسی آن سال ها نداشتند. از این رو عبارت «پرورش ذوق عامه» که در بندهای 25 تا 27 سند «سیاست فرهنگی ایران» ذیل اصل «فرهنگ برای همه» تشریح شد، با همه ی نقدها و مخالفت ها و اعتراضات آشکار روشنفکران و هنرمندان به سیاست گذاری فرهنگی دولت، پیشنهادی برای ایجاد وفاق فکری میان آن ها و کارگزاران فرهنگی و هری به نظر می آمد. اما این ایده های نوظهور در تاریخ فکر سیاست گذاران فرهنگی نبود که ناگهان در سال 1348 ظاهر شود، بلکه سه تبار مهم داشت: نخست سیاست فرهنگ در عصر پهلوی، دوم هرمونی ایده های محمد علی فروغی در فرهنگ و هنر و تصورش از «عامه»، و سوم ایده ی «تربیت توده ها» در گفتار سوسیالیستی حاکم بر جریان های فرهنگی و هنری سال های 1320 تا 1332. اما سرانجام دوران کوتاه فقدان سیاست گذاری فرهنگی متمرکز دولت با کودتای 28 مرداد سال 1332 به پایان رسید.

عناوین فصل های کتاب:

فصل اول: پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی اول

فصل دوم: سال های بی دولتی هنر

فصل سوم: بوروکراسی پرورش ذوق عامه

فصل چهارم: هزینه پرورش ذوق از درآمد نفت

فصل پنجم: مسأله «فیلمفارسی» و تربیت زیباشناختی مخاطب عام

فصل ششم: مسئله «تئاتر لاله زاری» و ادغام آن در سیاست گذاری تلویزیون

 

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

زبان و اندیشه در جهان اسلام

زبان و اندیشه در جهان اسلام

محمود محمدعلی

اثر پیش رو تلاش شایسته ای در زمینۀ روایت زبان عربی به عنوان زبان تفکر قدیم ماست. روایتی که چون قوام