معرفی کتاب

شیعه پژوهی در دهه‌های اخیر با گام‌هایی بلند پا به عرصه‌هایی نو نهاده است. دامن گستراندن این پژوهش‌ها به موضوع‌های نو و شناخت چهره‌ها، نوشته‌ها و جریان‌های کمتر شناخته شده و از یک سو و به کارگیری روش‌های پژوهشی نو و چیرگی تدریجی رویکرد مسئله محوری و معطوف شدن مطالعات و پژوهش‌ها به انبوه پرسش‌های نوپدید از سوی دیگر، سیر تحول شیعه پژوهی را به موضوعی شایسته درنگ و ژرف‌کاوی تبدیل کرده است. در این میان، تاریخ تشیع و تاریخ شیعیان را باید بی گمان در شمار پهنه‌هایی شمرد که ضمن تأثیرپذیری از شیعه پژوهی نوین از رویکردهای نو در تاریخ پژوهی هم متأثر بوده است.

همپای تحولات شیعه‌پژوهی در دهه‌ای اخیر، تاریخ‌پژوهی نیز تحول یافته و رویکردهای مانند تاریخ اجتماعی، قلمروهایی نو در برابر پژوهشگران گشوده است. تاریخ اجتماعی، مورخان از حصار کهنه قهرمانان تاریخ می‌رهاند و آنها را به چشم دوختن به توده‌های مردم و باورها و رفتارهای آنها فرا می‌خواند تا سهم فرودستان را هم در رویدادهای تاریخی به عنوان جانشین و یا دست کم همنشین نخبگان دریابند و آن را گزارش کنند. تاریخ اجتماعی شیعیان، به مثابه یک موضوع پژوهشی، زاده این تحولات دانشی است.

این کتاب در پاسخ به نیازهای کنونی جامعه علمی کشور در این زمینه، به ویژه در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها تدوین یافته و کوشیده است در گام نخست مهم‌ترین مباحث مربوط به تاریخ اجتماعی شیعیان را در شش محور بررسی کند: چیستی؛ سیر تحول مطالعات؛ عوامل مؤثر؛ مؤلفه‌های اصلی؛ گونه شناسی مناب؛ ملاحظی درباره روش پژوهش.

این کتاب همان گونه که نام آن حکایت دارد، درآمدی است برای یک کار گسترده در زمینه تاریخ اجتماعی شیعیان و وظیفه خود را تنها بیان مفاهیم و کلیات این موضوع تعیین کرده است.

فهرست مطالب:

مقدمه

فصل اول: چیستی تاریخ اجتماعی و تاریخ اجتماعی شیعیان

فصل دوم: سیر تحول مطالعات تاریخ اجتماعی در جهان و تاریخ اجتماعی شیعیان

فصل سوم: عوامل مؤثر بر تاریخ اجتماعی و تاریخ اجتماعی شیعیان

فصل چهارم: مؤلفه‌های تشکیل دهنده تاریخ اجتماعی و تاریخ اجتماعی شیعیان

فصل پنجم: گونه شناسی منابع تاریخ اجتماعی

فصل ششم: تأملاتی درباره روش پژوهش در تاریخ اجتماعی شیعیان

منابع و مآخذ

نمایه‌ها