۲۰۶۹
۸۳۴
۱۳۹۹/۵/۱۸
کاوش در تپه بمپور؛ محوطه ای از هزاره سوم پیش از میلاد در بلوچستان ایران

کاوش در تپه بمپور؛ محوطه ای از هزاره سوم پیش از میلاد در بلوچستان ایران

پدیدآور: بناتریس دکاردی ناشر: انتشارات پل فیروزهتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مترجم: حسین مرادیمکان چاپ: تهرانتیراژ: ۷۰۰نسخهشابک: 9786229996270تعداد صفحات: ۲۶۴ص

خلاصه

دشت بمپور در میان بلوچستان و رودبار کرمان یکی از قدیمی ترین سکونت گاه های پیشاتاریخ این منطقه به شمار می رود. نوشتار حاضر پژوهشی میدانی یک باستان شناس بریتانیایی در بلوچستان دهه شصت میلادی از تپه بمپور است. کاوش های وی در بلوچستان و کشف سفالگری متمایز هزاره سوم پیش از میلاد در محوطه های نزدیک به رودخانه بمپور، به اطلاعات تازه ای درباره ارتباطات تجاری خلیج فارس در عصر مفرغ منجر شد. این اثر مهم اکنون پس از گذشت نیم قرن، در اختیار فارسی زبانان قرار گرفته است.

معرفی کتاب

سرزمین بلوچستان و به ویژه دشت بمپور اگرچه یکی از نقاط مورد توجه باستان شناسان در سده ی اخیر میلادی به شمار می رود و سابقه ی فعالیت های باستان شناسی در آن به حدود 110 سال پیش از نگارش این کتاب باز می گردد، اما به صورت کلی از مناطق به اصطلاح سفید باستان شناسی در پهنه ی سرزمینی و فرهنگی فلات ایران است که فعالیت های باستان شناسی چشمگیر و مؤثری در آن، پس از اتمام کاوش نویسنده انجام نگرفته و بسیاری از آگاهی های علمی ما از بلوچستان ایران تنها بر پایه ی مطالعاتی استوار است که سال ها از انجام آن ها گذشته است. شوربختانه در این سه چهار دهه ی اخیر، تکاپو و تلاش باستان شناسان خارجی در آن سوی مرزهای سرزمین به ویژه در شبه جزیره ی عمان و مکران پاکستان، بر چشم انداز باستان شناسی این منطقه سایه افکنده است. اگرچه در دهه های پس از انقلاب و به ویژه از دهه هشتاد شمسی به این سو، مطالعات جسته و گریخته ای در منطقه ی بلوچستان با اهداف مختلفی چون نجات بخشی، جلوگیری از غارت محوطه ها در پی کاوش های غیر مجاز و نیز مطالعات پراکنده ای با هدف آموزش دانشجویان باستان شناسی به انجام رسیده است، اما با این وجود، این فعالیت ها در جستجوی پرسش های بنیادین باستان شناختی منطقه و یا در راستای رویکردهای فرادستی و ملی نبوده و بیشترشان محدود به گزارش هایی یک یا دو صفحه ای با شمایل سازمانی و اداری بوده است. کتاب پیش رو دربرگیرنده ی نتایج توصیفی و تحلیلی کاوش های تپه ی بمپور است که پس از انتشار چند مقاله درباره ی این تپه ی مهم در مرکز بلوچستان ایران، به نگارش درآمده است. در زمان انتشار این گزارش، هنوز بسیاری از محوطه های جنوب شرق ایران و مکران پاکستان، ناشناخته بوده و یا کار کاوش علمی آن ها تقریبا هم زمان یا اندکی بعدتر از کاوش های تپه ی بمپور شروع شده بود و بنابراین اطلاعات ایشان و سایر باستان شناسان محدود به بررسی ها و کاوش های شتاب زده و بعضا غیرعلمی از این محوطه ها بوده است. اما دقت نظر و اشراف علمی نویسنده به واسطه ی انجام بررسی ها و کاوش هایی که در برخی مناطق مکران پاکستان یا حوزه ی تمدنی دشت سند داشته، باعث شده تا بسیاری از تحلیل ها و به ویژه تاریخ گذاری های تطبیقی و نسبی که از مواد فرهنگی تپه ی بمپور ارائه داده، پس از گذشت چند دهه، همچنان معتبر باقی بماند. کتاب حاضر نشان دهنده ی نمای کلی کاوش های انجام شده در سال 1966 در سکونتگاه پیش از تاریخی بمپور در جنوب شرقی ایران است. حدود 34 سال پیش از نگارش این کتاب، این محوطه توسط فرد دیگری بررسی شده بود، اما لازم است بر اساس اطلاعات و روش های کاری جدیدتر و امروزی، توالی فرهنگی این بخش از بلوچستان ایران مشخص شود.

کاوش ها در دو برش عمیق انجام گرفت که به شناسایی شش دوره ی استقرار منجر شد. سفل بمپور به خاطر اطلاعات جدیدی که در مورد ارتباطات موجود بین مناطق مرزی بلوچستان ایران و سرزمین های همسایه ی آن یعنی افغانستان و پاکستان در هزاره ی سوم پس از میلاد ارائه می کند، دارای اهمیت زیادی است. نکات دیگری، هرچند با اهمیت نسبتا کمتر، در مورد ارتباطات موجود با سواحل جنوبی خلیج فارس وجود دارد، اما در مورد این احتمالات باید منتظر مدارک جدیدتری بود.

ظروف سفالی چهار دوره ی نخست، نشان دهنده ی رشد و گسترش در درون مجموعه ای است که تاکنون ناشناخته بوده و به نام فرهنگ دوره I-IV بمپور نام گذاری می شود. این فرهنگ ابتدا با فرهنگ ترکیبی و وارداتی در دوره ی V جایگزین شده و نهایتا در دوره ی VI به شکوفایی می رسد. در بمپور، هیچ گونه نمونه ی تاریخ گذاری شده بر اساس کربن 14 وجود ندارد، اما مدارک تطبیقی موجود نشان می دهد که شش دوره ی استقراری موجود، تقریبا از دومین ربع هزاره ی سوم تا حدود 1900 پس از میلاد را در بر می گرفته است.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه

اخبار اهل بیت (ع) در میراث مکتوب مدائنی (م225 ق)

اخبار اهل بیت (ع) در میراث مکتوب مدائنی (م225 ق)

حسین مرادی نسب

مدائنی از مؤلفان برجسته ی قرن سوم است که با به کارگیری نبوغ علمی و اطلاعات گسترده ی خود در موضوعات م

فرهنگ آثار عرفان اسلامی؛ راهنمای موضوعات و مضامین

فرهنگ آثار عرفان اسلامی؛ راهنمای موضوعات و مضامین

نویسندگان

گام اول و پیش نیاز اساسی برای بهره‌بردن از منابع غنی کتاب‌های عرفان در فرهنگ اسلامی، شناخت مهم‌ترین