۲۶۶۵
۱۰۲۶
۱۳۹۹/۱۰/۱۸
تازی در تکاپوی تطور؛ دگردیسی زبان عربی در دوره های پسا اسلامی

تازی در تکاپوی تطور؛ دگردیسی زبان عربی در دوره های پسا اسلامی

پدیدآور: یوهان فوک ناشر: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهیتاریخ چاپ: ۱۳۹۸مترجم: حسین ایمانیانمکان چاپ: تهرانتیراژ: ۱۰۰نسخهشابک: 9-283-460-600-978

خلاصه

کتاب پیش رو به سرگذشت زبان عربی فصیح از سده ی نخست هجری تا دوره ی معاصر و پیوند آن با زبان نوخاسته (مولّد) عربی و دیگر زبان های رایج در گستره ی جهان اسلام از جمله پارسی، چشم زد دارد و نشان می دهد که چگونه پیروان قانون «پاکسازی زبان عربی» که شیفته ی چهره ی کهن و نخستین این زبان بودند، در برابر هرگونه قاعده خلاف اصل و هر ساخت تازه، واکنش نشان داده اند.

معرفی کتاب

ترجمه ی فارسی پیش رو، برگردانی است از کتاب «العربیة دراسات فی اللغة و اللهجات والأسالیب» نوشته ی خاورشناس آلمانی، یوهان فوک. عنوان اصلی این کتاب به آلمانی:

Arabia: Untersuchungenzurarabischensprach-undStilgeschichte است. ویلهلم یوهان فوک، زاده ی سال 1894 م در شهر فرانکفورت آلمان است و در سال 1974 در هاله از دنیا رفته است. وی از سال 1930 تا 1935 م استاد دانشگاه داکا بوده و از 1938 تا 1966م در دانشگاه هاله تدریس کرده است. فوک در سال 1948 م به عنوان عضو آکادمی علوم ساکسن در لایپزیک و در سال 1961م به عنوان عضو همکار با آکادمی زبان عربی در جیزه ی مصر برگزیده شده است. او همچنین جایزه ی ملی جمهوری دموکراتیک آلمان را به سال 1956 م دریافت کرده است. وی افزون بر کتاب حاضر، پژوهش هایی در زمینه ی تاریخ معاصر اسلام، تاریخ زبان و ادبیات عربی و ترجمه های قرآن به زبان های اروپایی نیز دارد. از مهم ترین تلاش های او می توان به تصحیح کتاب الفهرست ابن ندیم و تألیف کتاب باارزش تاریخ حرکة الاستشراق، در سرگذشت خاورشناسان اروپا اشاره کرد. کتاب پیش رو که با عنوان تازی در تکاپوی تطور، ترجمه شده است، به تاریخ زبان عربی فصیح و مولد، از آغاز پیدایی اسلام تا دوره ی معاصر می پردازد و از پیوندهای این زبان با دیگر زبان های رایج در جهان اسلام به ویژه در سده های میانه ی اسلامی از یک سو و ارتباط آن با گویش های عربی مناطق عرب زبان در سوی دیگر، سخن می گوید؛ افزون بر این، چالش میان هواداران اصل «پاکسازی زبان عربی» و طرفداران کاربرد زبان مولد را در حوزه ی شعر و ادبیات از آغاز دوره ی پسااسلامی تا دوره ی یورش مغول، آینگی می کند و مختصری از وضعیت زبان عربی از آن پس تا روزگار ما می آورد و نشان می دهد که چگونه در یک دوره به سلامت زبانی و رعایت قواعد آن مطابق شکل عربی فصیح یا بدوی کهن، اهمیت داده می شده و در دوره ای دیگر، لهجه های مولد محلی، نزد نویسندگان و سرایندگانش ارزش می یافته است.

به گفته ی ابراهیم عبدالرحمن محمد در مقدمه ی خود بر ترجمه ی عبدالحلیم نجار از این کتاب، نوشته ی پیش رو نخستین پژوهش علمی است که پیشرفت زبان عربی مولد را از آغاز پیدایی اسلام تا پایان سده ی سیزدهم هجری، زیر ذره بین قرار داده و تلاش کرده است همه ی دگرگونی هایی را که در اثر ارتباط زبان عربی با ملت های آمیخته با عرب به وجود آمده است، مانند سبک ها، قواعد، واژگان و دلالت آن ها، ثبت کند. به گفته ی احمدامین، اگرچه یوهان فوک در این کتاب، آخرین سخن را در موضوع پژوهش خود نگفته است، اما به یقین، نوشته ی او نخستین سخن جدی در این زمینه است و نیاز است که سخنانی دیگر، آن را گسترش داده و ابهاماتش را روشن سازد.

آری به راستی می توان این کتاب یوهان فوک را شاهکاری در زمینه ی پژوهش های زبانی عربی به شمار آورد و همین امر، کار را برای مترجم سخت و دشوار می کند. یوهان فوک به شمار زیادی از منابع کهن عربی اسلامی و پژوهش های خاورشناسان، به ویژه خاورشناسان آلمانی نگاه کرده و کمابیش در سرتاسر کتاب، با استناد به این منابع سخن گفته است؛ بنابراین مسئله ی درستی یا نادرستی بیشتر مطالب کتاب را باید بر دوش صاحبان منابعی که به آن ها ارجاع داده است، گذاشت. وی با ریزبینی و وسواس علمی زیاد، خیلی از نکته هایی را که بسیاری از خوانندگان، بی توجه از کنار آن می گذرند، از دل کتاب ها بیرون کشیده و با اشاره به برخی نکته هایی که پیش از این در کتابی دیگر نخوانده ایم، افق ها و دریچه هایی تازه برابر دیدگان شیفتگان حوزه های زبان عربی و پیوندهای لغوی در چند سده ی نخست اسلامی گشوده است.

مطالب در سیزده قسمت ارائه گردیده است:

پاره ی نخست: پیوندهای زبانی در دوره ی حکومت عربی (دوره ی اموی)

پاره ی دوم: زبان عربی حکومت و زبان مردم در آغاز دوره ی عباسی

پاره ی سوم: زبان عربی در عصر هارون الرشید

پاره ی چهارم: زبان عربی مولد

پاره ی پنجم: پیوندهای زبانی در دوره ی مأمون و باور رسمی اعتزال

پاره ی ششم: زبان عربی به عنوان زبان فصیح ادبی در نیمه ی دوم سده ی سوم هجری / نهم میلادی

پاره ی هفتم: زبان عربی ادب در سده ی چهارم هجری / دهم میلادی

پاره ی هشتم: زبان عربی و لهجه های بادیه نشینان در سده ی چهارم هجری / دهم میلادی

پاره ی نهم: زبان عربی فصیح و زبان مولّد در سده ی چهارم هجری / دهم میلادی

پاره ی  دهم: کاربرد زبان عامیانه در سروده های سده ی چهارم هجری/ دهم میلادی

پاره ی یازدهم: توصیف مقدسی از پیوندهای زبانی در سرزمین های اسلامی آستانه ی سده ی چهارم هجری/ دهم میلادی

پاره ی دوازدهم: زبان عربی فصیح در دوره ی سلجوقی

پاره ی سیزدهم: نگاهی کوتاه به وضعیت زبان عربی از دوره ی مغول تاکنون

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف