معرفی کتاب

شبه جزیره ی عربستان از سده ی ششم میلادی به کانون رقابت های دیپلماتیک ساسانیان و بیزانس برای دسترسی به راه های تجاری دریایی و زمینی تبدیل شد. این کشاکش ها نقش بسیار مهمی بر سرنوشت تاریخی سرزمین عربستان و دو قدرت بزرگ امپراتوری در اواخر عهد باستان داشت و یکی از مهم ترین نتایج آن فتح منطقه ی یمن توسط نیروهای خسرو اول ساسانی بود. موضوع کتاب پیش رو بررسی این کشاکش های دیپلماتیک بین دولت های ساسانی و بیزانس در شبه جزیره ی عربستان طی سده ی ششم میلادی است. رقابت دیپلماتیک میان این دو قدرت بزرگ جهان اواخر عهد باستان در پاره ای از منابع کهن مکتوب و کتیبه ای بازتاب یافته اما تاکنون آن گونه که باید، مورد توجه قرار نگرفته است. در این پژوهش سعی شده تا از تمام منابع کهنی که برای موضوع مورد بحث حائز مرجعیت هستند، استفاده شود. از جمله ی این منابع می توان به منابع عربی - اسلامی، منبع سریانی، منابع فارسی میانه، منابع یونانی و همچنین کتیبه های یافت شده از شبه جزیره ی عربستان اشاره نمود. در نوشتار حاضر از یک متن کمتر شناخته شده ی سریانی، موسوم به نامه ی شمعون بیت آرشامی درباره ی شهیدان نجران، استفاده شده است. متن سریانی این نامه که در میانه ی سده ی ششم میلادی توسط شمعون، اسقف مسیحیان میافیزیت قلمرو دولت ساسانی، در خصوص کشتار مسیحیان شهر نجران به دست نیروهای حمیری نگاشته شده، حاوی سرنخ هایی از چگونگی اهمیت روابط دیپلماتیک رومیان و ساسانیان در سده ی ششم میلادی در قبال شبه جزیره ی عربستان است. اشارات موجود در این متن در تکمیل با داده های به دست آمده از سایر منابع کهن، اساس این پژوهش را تشکیل می دهد. هدف اصلی این کتاب نشان دادن اهمیت نقش دیپلماسی دو دولت ساسانی و بیزانس طی سده ی ششم میلادی در شکل دهی به اوضاع سیاسی و دینی شبه جزیره ی عربستان و همچنین تأثیر این رقابت دیپلماتیک در سرنوشت تاریخی عربستان طی قرن هفتم میلادی و برآمدن اسلام است. از آنجایی که چنین موضوعی تاکنون دست مایه ی پژوهش های بسیار زیادی به زبان فارسی بوده است، در این کتاب به شکلی عامدانه سعی بر آن بوده تا از تکرار مکررات پرهیز و از دریچه ای دیگر به این موضوع نگریسته شود.

عناوین فصل ها:

فصل اول: مقدمات

فصل دوم: مدارک اصلی؛ نامه ی شمعون بیت آرشامی و شهادت نامه ی حارث

فصل سوم: شبه جزیره ی عربستان در بستر تاریخ اواخر عهد باستان

فصل چهارم: کشاکش ایران و بیزانس در شبه جزیره ی عربستان