۱۵۰۷
۰
۱۴۰۲/۳/۹
ساختار اجتماعی یثرب در بنیان مدینة النبی

ساختار اجتماعی یثرب در بنیان مدینة النبی

پدیدآور: مهران اسماعیلی ناشر: انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی در علوم اسلامی و انسانی (سمت)تاریخ چاپ: ۱۴۰۲مکان چاپ: تهرانتعداد صفحات: ۲۹۷

خلاصه

دوره استقرار پیامبر در یثرب و تشکیل اولین اجتماع مسلمانان در این منطقه، از جهات گوناگون مورد استناد و ارجاع فرق اسلامی قرار گرفته و می‌‌گیرد. ایراد اساسی و عمده این ارجاعات، خوانش مدرن از مدینه با استفاده از مفهوم شهر است. در این نوشته تلاش شده با استفاده از روش‌های زمینه‌گرایانه و آخرین و جدیدترین یافته‌ها و اطلاعات به دست آمده در این زمینه، خوانشی جدید از مدینه و ماهیت بافت قبیله‌ای و ساختار اجتماعی ویژه آن ارائه گردد.

معرفی کتاب

دوره استقرار پیامبر در یثرب و تشکیل اولین اجتماع مسلمانان در این منطقه، از جهات گوناگون مورد استناد و ارجاع فرق اسلامی قرار گرفته و می‌‌گیرد. ایراد اساسی و عمده این ارجاعات، خوانش مدرن از مدینه با استفاده از مفهوم شهر است. در این نوشته تلاش شده با استفاده از روش‌های زمینه‌گرایانه و آخرین و جدیدترین یافته‌ها و اطلاعات به دست آمده در این زمینه، خوانشی جدید از مدینه و ماهیت بافت قبیله‌ای و ساختار اجتماعی ویژه آن ارائه گردد. برای نخستین بار موضوع گسترش اسلام در روستاهای یثرب علیا و یثرب سفلی مطرح شده است و فرایند مقاومت گروه های گوناگون قبیله ای که در چارچوب مفاهیمی دینی تعریف شدند (کافران و منافقان) دنبال شده است. همچنین تقابل ساختار کارگزار در لایه های زیرین این نوشته قابل رصد می باشد. چنین خوانشی، افق و نگرش جدیدی از کتاب و سنت نبوی به‌ روی پژوهشگران حوزه‌های تاریخ اسلام، مطالعات قرآنی و سایر علوم انسانی مرتبط با حوزه صدر اسلام خواهد گشود. 
 
فهرست مطالب:
 
بخش اول: جغرافیای یثرب/مدینه در آستانه ظهور اسلام 
فصل اول: بازسازی جغرافیای تاریخی یثرب مدینه (گزارش منابع کهن، پیشینه جغرافیای تاریخی، پیشینه بازسازی نقشه یثرب/مدینه، پیشینه مطالعات شهرسازی اسلامی، حصار مدینه، تغییر بافت جمعیتی یثرب/مدینه، کیفیت خاک و تاثیر آن بر مهاجرت ساکنان، الگوی تاریخی استقرار در یثرب، معنای واژه مدینه در دوره پیامبر) 
فصل دوم: جغرافیای طبیعی یثرب/مدینه (زمین شناسی تاریخی یثرب مدینه، دشت گدازه های حوزه یثرب مدینه، کوه های حوزه یثرب مدینه، بارندگی و رودخانه های حوزه یثرب مدینه) 
فصل سوم: عالیه و سافله (یثرب علیا و سفلی) در ساختار جغرافیای زیستی یثرب مدینه 
فصل چهارم: زیستگاه روستایی یثرب مدینه در صدر اسلام 
فصل پنجم: جغرافیای سیاسی اجتماعی یثرب مدینه شامل قلمرو طوایف اوسی در عالیه (طوایف شاخه عَوف، طوایف شاخه مُرَّة الجعدر، طوایف شاخه امرؤ القیس، طوایف شاخه جُشَم) و طوایف اوس در سافله (طوایف شاخه عمرو النبیت) و قلمرو طوایف خزرجی در سافله (طوایف شاخه های عمرو النجار، جُشَم، حارث، کعب و عَوف) 
بخش دوم: رویکرد سیاسی اجتماعی به گسترش اسلام در یثرب مدینه 
فصل اول: مناسبات قبیله ای در عالیه و سافله 
فصل دوم: وضعیت دینی یثرب مدینه در آستانه هجرت نبوی (نخستین تلقی اهل یثرب از پیامبر) 
فصل سوم: تلقی اهل یثرب از وحی مکی 
فصل چهارم: عوامل افزایش نفوذ پیامبر در یثرب 
فصل پنجم: خاستگاه قبیله ای مومنان تا آغاز بیعت عقبه دوم 
فصل ششم: گسترش اسلام پس از بیعت عقبه دوم در سافله 
فصل هفتم: گسترش اسلام پس از بیعت عقبه دوم در عالیه 
فصل هشتم: گاه شناسی نام گذاری انصار و تطبیق آن بر طوایف یثرب مدینه 
بخش سوم: خاستگاه قبیله ای منافقان 
فصل اول: سرآغاز قدرت پیامبر در یثرب مدینه 
فصل دوم: رهبری پیامبر 
فصل سوم: ابهام معنایی نفاق 
فصل چهارم: جریان نفاق و نوسان های آن با تاکید بر قرآن کریم (بررسی آیات بنابر ترتیب نزول) 
فصل پنجم: جریان نفاق و نوسان های آن با تاکید بر منابع تاریخی (منافقان خزرجی طوایف بنی الحبلی، بنی النجار و بنی سلمه، منافقان اوسی گروه النبیت، گروه عمرو بن عوف و گروه اوس منات) 
تقشه های ضمیمه شده و بازرسم شده: نقشه یوهان لودویگ بورکهات (1814)، نقشه برنهارت موریتز (1916)، نقشه الدن راتر (1928)، نقشه عبدالقدوس انصاری (1935)، نقشه خیاری (1971)، نقشه فارسی (1973)، نقشه های اطلس تاریخ اسلام لایدن (1981 و 2001)، نقشه شوقی ابوخلیل (1982)، نقشه حسین مؤنس (1987)، نقشه صالح احمد العلی (1990)، نقشه گونتا کترمان (2001)، نقشه دشت گدازه های شبه جزیره، نقشه بازسازی شده نویسنده (2010) 
تصاویر و نمودارها.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف

منابع مشابه بیشتر ...

زبان و اندیشه در جهان اسلام

زبان و اندیشه در جهان اسلام

محمود محمدعلی

اثر پیش رو تلاش شایسته ای در زمینۀ روایت زبان عربی به عنوان زبان تفکر قدیم ماست. روایتی که چون قوام

روایت های ابومخنف در تاریخ طبری عصر خلفای راشدین (پژوهشی نقادانه)

روایت های ابومخنف در تاریخ طبری عصر خلفای راشدین (پژوهشی نقادانه)

یحیی بن ابراهیم بن علی الیحیی

موضوع این رساله تلاشی است برای مشارکت در پاکسازی تاریخ اسلام از روایاتی که فاقد اصالت و صحت هستند.