معرفی کتاب

محمد امين خويي فرزند ميرزا يحيي خويي از خانداني از علماي خوي و در ضمن اهل سياست هستند که در تاريخ دوره اخير ايران هم بي نقش نبوده اند. اين محمد امين که در سال 1303 به دنيا آمده پس از يک دوره تحصيل در نجف در سال 1337 به تهران بازگشته و به کارهاي تبليغي و تأليفي مشغول شده است. در مقدمه اين کتاب از 52 عنوان کتاب و رساله از او ياد شده که بسياري در تاريخ و شماري هم در فقه و جز آن است. از جمله آن آثار يکي هم همين مرآة الشرق است.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

اين اثر شرح حال 684 نفر از علماي شيعه امامي از قرن سيزدهم و چهاردهم هجري يعني غالبا از معاصران است که به زبان عربي و در قالب سنت شرح حالنگاري اسلامي نوشته شده است.

چهره هايي که در اين کتاب شرح حالشان آمده، بسياري از نام آوران دوره اخير هستند و با اين حال در اين کتاب جزئيات فراواني از زندگي آنان آمده است که مي تواند در شناخت آنان بسيار سودمند باشد. اين مسأله به خصوص در باره کساني که مؤلف به نوعي با آنان سروکار داشته بيشتر صادق است.

در ميان اين چهره ها همه گونه شخصيتي با آراء و افکار مختلف ديده مي شوند. چنان که شماري از اين افراد، چهره هايي هستند که شرح حالشان، مروري بر شرح حال يک خاندان است مثل دنبلي ها. شرح حال احمد روحي را هم در اين کتاب مي بينيم يا چهره هايي مانند ميرزا ابوالحسن شيخ الرئيس قاجار. حتي ايرج ميرزا و ميرزا حسينخان سپهسالار. و نيز خود مؤلف که اجازاتش را در يک جا رديف کرده است. شايد اطلاعات وي از علماي نجف و سامرا مثل ميرزاي شيرازي فراوان باشد. شرح حال شيخ الشريعه اصفهاني يا بسياري از مراجع ديگر که گاه تا چندين صفحه ادامه يافته و مؤلف برآن است که آنچه از تأليفات اينان مي شناسد ياد کند. البته بسياري از اينان را نمي توان «اعلام الشيعة الامامية» ناميد چنان که مثلا ايرج ميرزا را. با اين حال اين نام روي کتاب دنبال مرآة الشرق افزوده شده است.