تازه های کتاب
مقالات
خلاصه
مجالس المومنین اثر قاضی شهید نورالله شوشتری بدون شک، نخستین دایرة‌المعارف شیعی، و یا نخستین تاریخ تشیع دقیق و عالمانه و منظم به شمار می آید.
خلاصه
قطب الدین شیرازی از معدود دانشمندان ایرانی است که در جامعیت علوم عقلی و نیز تلفیق پزشکی پژوهی با فلسفه توانسته است به جایگاه بوعلی سینا نزدیک شود. نویسنده در نوشتار حاضر کوشیده است بر اساس متن تحفه سعدیه به ویژه مقدمه آن، خواننده را از شیوه پژوهشگری های قطب الدین شیرازی و به ویژه پزشکی پژوهشی اش آگاه سازد.
خلاصه
رستم الحکماء از عوامل بابیه است که در عین حال، در تاریخ نگاری هم آثاری داشته و اساسا اسم و مشخصات او هیچ ارتباطی به این نامی که از وی می شناسیم ندارد.
خلاصه
اهتمام به روایت و درایت «نهج البلاغه» از همان عصر مؤلّف آغاز شده است. اما جالب اینجاست که کهن ترین اجازات برای تحمّل این کتاب که تا به حال شناسایی شده اند ایرانی هستند، این در حالی است که نهج البلاغه در عراق و در بغداد تألیف شده است.
خلاصه
جواد علی، مورّخ بلندآوازۀ عراقی و متخصص چندین زبان باستانی خاورمیانه، بیش از هر شخص دیگری دربارۀ تاریخ عرب در دوران پیش از اسلام پژوهش کرده است.
خلاصه
درس امروز پنجم دی 95 که روز آخر درس تاریخ تشیع در این ترم بود، مرور بر جریان اخباری ـ اصولی تا دوره صفوی بود. نگاه کلی و مروری و کوتاه است. امیدوارم سودمند باشد.
خلاصه
مولف در این مقاله که به صورت چند شماره ادامه می یابد، ضمن مطالعه و بررسی نسخه‌های خطی، نکات مهمی را که مشاهده کرده گزارش می کند.
خلاصه
منطقه «صعید» سرزمین وسیعی در طرفین رود نیل در جنوب مصر است که به نظر می‌رسد در زمینه تاریخ تشیع در آن، پژوهش علمی مناسبی صورت نگرفته است.از مهمترین منابعی که آگاهی‌های تاریخی ارزشمندی در این زمینه بدست می دهد، می‌توان به کتاب الطالع السعید، تألیف کمال‌الدین اُدفوی (685-748ق) اشاره کرد.
خلاصه
منشی گری یکی از شغل های مهم فرهنگی ـ سیاسی در طول هزاران سال در ایران بود که با پایان یافتن دوره قاجار، از میان رفت و این هم از آن مطالب محل تامل است. پس از آن نامه نگاری بسیار ساده شد، و دیگر طبقه ای به نام منشی با آن دانش ها و فرهیختگی و نثر و قدرت بر نظم با خط خوب، وجود نداشت.
خلاصه
امروز درس کلاس فرهنگ و تمدن بنده، برای دانشجویان کارشناسی ارشد، فقه و تمدن بود. این بحث از قدیم در ذهنم بود که چه رابطه ای بین فقه و تمدن وجود دارد؟ غرضم از این عنوان این بود که در تمدن اسلامی، جایگاه فقه کجاست و چه نوع رابطه ای میان آن و تمدن می توان برقرار کرد.
خلاصه
ازدواج ولیعهد ایران با فوزیه زمینه ای شد برای ارتباط بیشتر ایران و مصر، این که این اقدام با چه هدفی انجام شده، دقیقا نمی دانیم، اما از آثار مثبت آن، بالا گرفتن بحث هایی در باره بحث وحدت شیعه و سنی و رفع کدورت های عجمی ـ عربی در آن برهه تاریخی بود.
خلاصه
میرزا فتحعلی آخوندزاده که به روسی آخوندوف بولکنیک مترجم پیش‌کاری کلّ قفقازیه است «الف با تاء» اختراعی خود را آورده بود که سه قسم است، دو قسم او را پسندیدم.
خلاصه
سید محمدهارون حسینی زنگی پوری، یکی از عالمان شیعه هند است که موفق شده در سال 1328ق. (1289ش.) برای عرض اردات به ساحت مقدس ائمه مدفون درعراق، به این کشور سفر کند. وی پس از بازگشت به وطن، به نگارش این سفر آغازید و پس از چند ماه، هر آنچه از دیده ها و شنیده ها که برایش مهم بود را با یاری خامه شیوایش، به نثر و نظم کشید و برای آیندگان به یادگار گذاشت.
خلاصه
این کتاب مجموعه‌ای از هفتاد متن است که توسط فقیهان و متکلّمان شیعه دربارۀ مهمترین باورهای دینی نوشته شده است. بیش از نیمی از این متون برای نخستین بار است که تصحیح و منتشر می‌شود.
خلاصه
کِتابِ کِرامَندِ أَوْراق الذَّهَب نه کتابی مُفرَد، که مَجموعه‌ای است از مؤَلَّفات و رَسائل و أَسناد، و خاصّه از برایِ کسی که تاریخ و فرهنگِ شیعی را در شبهِ قارّه به تَحقیق و تَنقیب و تَفتیش گیرَد، خودْ کتابخانه‌ای شایاست، بَل گَنجی بیشْ‌بَها.
خلاصه
با علم به روابط نزدیک ابن فوطی با مراکز قدرت زمان خود، می‌توان دریافت که وی شاهد صحنه‌های مهمی از وقایع قرون هفتم و هشتم در ایران و عراق بوده است.
خلاصه
دکترشعله کویین دانشیار تاریخ دانشگاه مرسد در ایالت کالیفرنیاست. مطالعات او متمرکز بر تاریخ ایران در قرون شانزدهم و هفدهم بویژه در عرصه تاریخ‌نگاری یا سنت وقایع‌نگاری در دوره صفوی است. او دکترای خود را از دانشگاه شیکاگو گرفته و پایان‌نامه ایشان با عنوان تاریخ‌نویسی در روزگار شاه عباس صفوی، اندیشه، گرته‌برداری و مشروعیت در متون تاریخی عهد صفویه، (ترجمه منصور صفت‌گل، تهران: دانشگاه تهران، 1387) منتشر شده است.
خلاصه
عمده‌ترین شعرِ فارسیِ أبوالطَّیِّب مُص۟عَبیٖ، همان چکامۀ «جهانا همانا فُسوسیّ و بازی / که بر کس نپاییّ و با کس نسازی» است که در تاریخِ بیهقی آمده و در بَعضِ کتابهایِ درسیِ دانشجویانِ أَدَب هم نَقل گردیده و به واسطۀ دِلآویزی‌اش آوازه‌ای به هم رَسانیده است.
خلاصه
بر حسب آنچه از مرحوم علامه قزوینی موجود است و می شناسیم، ایشان از جمله دانشمندانی بودند که در نامه نگاری ید طولایی داشتند و معمولاً برای پاسخ به هر پرسشی، مطلبی مبسوط با ذکر تمام جزئیات می نوشتند. نامه زیر که در جواب مرحوم جمال زاده نوشته شده ـ و تا کنون منتشر نشده ـ از آن جمله است.
خلاصه
در تاریخ هفتم اردیبهشت ماه 1368 شورای بازنگری قانون اساسی فعالیت خود را آغاز کرد. هرچند این شورا به منظور پاره ای از مشکلات اجرایی قانون اساسی تشکیل گردید، ولی اعضای آن فرصت را برای مطرح کردن برخی از «مشکلات بالقوه» مغتنم شمردند. در آن روزها که حضرت امام خمینی، مبتلا به بیماری بودند، شورا در صدد دستیابی به طرحی بود که نگرانی نسبت به آینده رهبری را کاهش داده و با سدّ کامل حدود و ثغور جلوی هر آسیب احتمالی را بگیرد. از این رو، در چنین فضایی زمان‌دار کردن رهبری نظام و محدود کردن آن به یک دوره دهساله، به عنوان یک راهکار مطرح گردید.
خلاصه
براساس متون دینی وتاریخی، اندیشه وحدت و تقریب، سابقهای دیرینه دارد و همواره قرآن مجید مسلمانان را به «اعتصام به حبل الله» و «عدم تفرقه» در بین خودشان، تشویق نموده است.
خلاصه
درباره اهمیت شیراز به عنوان یکی از مهمترین پایتخت‌های آل‌بویه در زمان حکومت آخرین امرای این سلسله آل‌بویه مطالبی نوشته شده که تاکنون به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است. این مقاله سعی دارد سیاست‌های شیراز در دوره ابوکالیجار (415-440/ 1024-1048) را با توجه به اقدامات سه شخصیت مهم دربار یعنی موید فی الدین شیرازی، مبلغ اسماعیلی، عبدالله فزاری، قاضی سنی‌مذهب دربار و بهرام بن مافنه ملقب به عادل، وزیر ابوکالیجار مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه
نویسنده این رساله، محمد علم الهدی (1039 ـ 1115) فرزند مرحوم فیض کاشانی است که از وی آثار فراوانی که مشهورترین آنها معادن الحکمه در مکاتیب الائمه(ع) است، برجای مانده است. نامبرده علاوه بر جنبه های دینی، در خط و نیز داشتن نثر ادیبانه و مصنوع شناخته شده و فهرستی از تألیفاتش در مقدمه برخی از آثارش و از جمله در طبقات اعلام الشیعه قرن دوازدهم (ص 489 ـ 491) آمده است.
خلاصه
در دوره‌ی قاجار بخش قابل ملاحظه‌ای از نیروی فکری مسلمانان ایرانی صرف مواجهه با چالش‌های برون‌مذهبی می‌شد.
خلاصه
قانون متحد الشکل شدن لباس در سال 1307 ش شامل لباس روحانیون نیز می شد، و البته در قانون، مجتهدین و محدثین استثناء شده بودند. در سال 1314 ش بحث کشف حجاب در باره لباس زنان مطرح شد. رساله «اسلام خالص» توسط مبارکه ای در میان این سالها نوشته شده و در کل و با توضیحاتی موافق با قانون متحد الشکل شدن لباس است.
خلاصه
عبرة الناظرین و استبصارالباصرین تالیف میرزا اسدالله مازندرانی فرزند عبدالغفار فرزند آقایی شهرخواستی ردیهای است به نوشته والسن، پادری نصرانی که در خردهگیری به اسلام نگاشته و رساله‌اش را به والی بصره پیشکش کرد تا دانشمندان اسلام به آن پاسخ گویند
خلاصه
یکی از این رساله ها که به مناسبت وفات مرجع تقلید وقت، آیت الله العظمی آقای سیّد محمّد حجّت کوه کمری چاپ شده حال و هوای حاکم بر حوزه علمیة قم و جامعة دینی و فرهنگی آن زمان را در غم فقدان آن زعیم بزرگ شیعه، به خوبی به تصویر کشیده است. این رساله در قطع جیبی به ضمیمه یکی از نشریات کشور به نام «استوار» توسط جامعه ناصرالاسلام قم منتشر شده که حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره وفات این شخصیت بزرگ اسلامی است.
خلاصه
دستنویسِ شمــارۀ 7996 کتابخانۀ حضرت آیة الله العظمی مرعشی نجفی؟رح؟، دیوان طالب جاجرمی، سَرایندۀ قرن نهم هجری میباشد که در زمانِ حیاتِ وی نوشته شده است و شمــارِ قابلِ توجّهی از غزلیاتِ وی را در بَردارد. اهمیّتِ دستنویسِ مزبور آنگاه رخ می نماید که بدانیم از سروده ها و شرحِ احوالِ این شاعرِ عهدِ تیموری، بیتهایی انگشت شمــار و آگاهی‌هایی اندک در کُتبِ تذکِره ضبط و عرضه شده است. در نوشتارِ پیشِ رو، پس از بررسی و شناساندنِ دستنویسِ مورد نظر، اطلاعات بیشتری دربارۀ زندگی و شعر این غزلپردازِ جاجرمیّ المولد و شیرازیّ المدفن رونمایی می شود
خلاصه
به دنبال تأسیس نظام جمهوری اسلامی و حضور روحانیت در عرصه اجتماع و سیاست، و مسئولیت اداره جامعه و رویارویی با پرسش ها و معضلات جدید، بیش از پیش ضرورت تحقیق و پژوهش در عرصه های نو احساس شد. تعدادی از علمای حوزه به خاطر حضور و تعلق خاطر به انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن، وارد صحنه شده و اداره بخشی از جامعه را برعهده گرفتند.
خلاصه
اگر بخواهیم تاریخ فقهای قم در عصر جدید را بررسی کنیم، ناگزیریم که به زندگی و زمانه پرحادثه میرزای قمی نظر بیافکنیم. این مجتهد گیلانی‌الاصل متولد لرستان، به قدری در قم درخشید که به میرزای قمی مشهور شد. هشت دهه حیات میرزا در میان کشاکش سه سلسله افشاریه، زندیه و قاجار گذشت و این مجتهد از سوی دیگر، شاهد بغرنج‌ترین مرحله تنش میان اصولیون و اخباریون در حوزه‌های علمیه نیز بود و استادش وحید بهبهانی موفق به پایان دادن به سیطره اخباری‌ها بر فضای فکری شیعه شد. دوران پرحادثه حیات میرزای قمی از وی مجتهدی صاحب‌سبک و تأثیرگذار ساخت.
خلاصه
حوزه علمیه شیراز، در حال حاضر دارای بیست و چهار مدرسه است. از این تعداد، هشت مدرسه باقیمانده قرن‌ها و حکومت‌های گذشته، یعنی دروه قراقویونلوها و آق قویونلوها، صفویه، زندیه و قاجاریه است. و مدارس دیگر همه پس از پیروزی انقلاب اسلامی تأسیس، یا راه اندازه‌ای شده‌اند.
خلاصه
در این نوشته سفینه‌ای از قرن هشتم هجری، متعلق به دانشمــندی شیعی گمنام، معرفی می گردد كه در نوع خود بی نظیر است و دربارۀ متون منقول شیعی از حدیث و دعا، مطالب جدیدی دارد و برای چند متن مهم شیعی، كهن ترین نسخه شناخته شده، محسوب می گردد.
خلاصه
این سفرنامه به قلم حاج عباس میرزا فرزند حاج حسن که کشاورز ساده ساکن روستای جرین شهرستان خدابنده زنجان بوده قلمی شده است.
خلاصه
این متن که شامل عبادات بر اساس فقه امامی و از قرن هفتم هجری است، به عنوان یک اثر کهن در فقه، هم از جنبه دینی و هم ادبی، اثری ارزشمند به شمار می آید؛ اما آنچه که بنده را به سمت و سوی تصحیح آن هدایت کرد، یافتن و احیای آثاری بود که بر اساس مذهب امامی در زبان فارسی و پیش از عصر صفوی نوشته شده است. این قبیل آثار می تواند دامنه نفوذ و حضور تفکر امامی را در ایران پیش از صفوی نشان دهد. آنچه در اینجا آمده مقدمه آن اثر است.
خلاصه
شاه امان¬الله خان پس از اعلام استقلال افغانستان در 28 اسد 1298 خورشیدی برابر با 19 آگوست 1919 میلادی، اولین کار بزرگ و ماندگاری را که انجام داد تدوین قانون اساسی به نام «نظامنامۀ اساسی دولت عِلّیه افغانستان» در سال 1301 هجری خورشیدی بود.
خلاصه
مسلمانان از همان روزهای نخستین تاریخ اسلام به دلیل علاقه وافری که به حضرت پیامبر(ص) داشتند به ثبت و ضبط سیره آن حضرت مشغول شدند و تلاش کردند به طور دقیق آن را در کتاب‌های سیره و احادیث و کتاب‌های تاریخ عمومی نقل و ضبط کنند، اما لکن اسلوب دانشمندان در دوره‌های مختلف متفاوت بود. مورخان جدید تلاش دارند آنچه را به رسول خدا(ص) منتسب است اعم از قول و عمل دقیقاً ضبط و ثبت کنند.
خلاصه
از نیمه اول قرن بیستم و خصوصا با پایان گرفتن جریانات ثورة العشرین و تثبیت سیاسی دولت عراق، اصلاحات درونی در حوزه که بحث‌های آن از اوایل این قرن آغاز شده بود بیش از پیش نمایان شد. این اصلاحات در دو سطح عمده، شامل اصلاح نظام آموزشی و اصلاح نوع نگرش رادیکال نسبت به باورهای شیعی می‌شد.
خلاصه
پایۀ زندگی را روی قناعت گذارده بود. پس انداز نداشت. ساده زندگی می‌کرد و مازاد درآمد را در راه خدا انفاق می‌کرد. با تجملات و زیاده‌روی سخت مخالف بود.
خلاصه
دوره هفده ساله از زمان رحلت آیت الله بروجردی تا پیروزی انقلاب اسلامی؛ دورانی ممتاز در نوگرایی حوزویان و نوسازی حوزه علمیه به‌شمار می‌آید. اتفاقاتی که چندین دهه، نوگرایان حوزه‌های علمیه ایران و حتی سایر کشورها، انتظار آن را می‌کشیدند؛ در دهه‌های آخر سلطنت پهلوی در حوزه علمیه قم به‌وقوع پیوست و نوگرایان، «مدارس تحت‌برنامه» و موسسات نوین آموزشی، پژوهشی و تبلیغی در قم به‌وجود آوردند و فصلی نو در تاریخ تحول حوزه علمیه رقم زدند.
برگی تازه از «ادبیات مناظره مسیحی ـ اسلامی» سالهای 1240 ـ 1244 ق
رسول جعفریان / مریم صدیقی۱۳۹۴/۰۹/۲۰
خلاصه
از عوارض فرهنگی عصر جدید، هجوم مبلغان و مسیونرهای مسیحی به ایران بود، کاری که از زمان صفویه آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. مقطعی از آن در دوره عباس میرزا و در واقع فتحعلی شاه قاجار است. عباس میرزا در مقابل جزواتی که در قفقاز چاپ شده و به ایران می رسید، واکنش نشان داد و از یکی علمای صوفی خواست به آنها جواب بدهد.
خلاصه
در میان انبوه سفرنامه های حج از دوره قاجار، سفرنامه کیکاوس میرزا از سال 1253 ق / 1837 یکی از قدیمی ترین هاست که برای نخستین بار به چاپ می رسد.
خلاصه
امروز دوم آذر 94 بحث کلاس فرهنگ و تمدن اسلامی را به بحث در باره رساله رشیدالدین فضل الله در موضوع کرویت زمین اختصاص دادم. این که آیا این نظریه حکما، با آیه قرآن «و الی الارض کیف سطحت» تعارض دارد یا خیر. رشیدالدین تلاش می کند این تعارض را رفع کند و این بحث به دلیل این که تجربه ای از تعارض علم و دین در قرون میانه اسلامی است، بسیار شیرین و پر فایده است.