معرفی کتاب

کتاب بهار دانش از آثار ادبیات فارسی در هند و از جمله پرخواننده‌ترین متون ادبی است که بیش از سیصد نسخه خطی و چندین شرح و فرهنگ از آن در دست است. کمتر کتابی است که تا این اندازه نسخه خطی داشته باشد. این کتاب سرمشق نویسندگی منشیان و کتاب درسی مکتب‌خانه‌ها و فارسی آموزان هندی بوده است. علاوه بر آن حامل سبک داستان‌پردازی هندی نیز هست. این کتاب جز ارزش‌های یادشده، یکی از متون ادب عامه است. متنی اندک متفاوت که زبان آن نسبت به دیگر آثار این حوزه متکلّف و دشوار است. با وجود اهمیت بهار دانش در فرهنگ و ادب ما تا کنون در ایران چاپ نشده است. اکنون این کتاب از میراث ادبی فارسی در هند خدمت محققان ارائه شده است.

بهار دانش از افسانه‌های عامیانه و کهن هندی به زبان فارسی با درون‌مایه عشقی از عنایت الله کنبوه لاهوری است که در 1061 ق به نام شاه جهان گورکانی تألیف شده است. عنایت الله آل صالح کنبوه لاهوری از پارسی نویسان معروف هند در سده یازدهم هجری در برهان پور (هند) چشم به جهان گشود و هم در آن شهر به کسب دانش‌های زمان پرداخت. وی از جوانی به خدمات دیوانی اشتغال جست و سپس در اواخر عمر عزلت گزید و در خانقاهی که بنا کرده بود، در سال 1082 ق درگذشت. وی آثار دیگری مانند تکمله اکبرنامه، تاریخ دلگشا و دیباچه بر سواد اعظم داشته است.

بهار دانش به سبک داستان‌سرایی هند، داستان در داستان با داستان اصلی شرح عشق جهاندار است و طبق معمول زن ستیزی در آن موج می‌زند. قصه‌های موجود در بهار دانش در قالب افسانه است و گاهی جالب توجه، دلنشین و گاهی سست است. محیط هندوستان با ظرافت در این کتاب منعکس شده است. کتاب فوق نزد فارسی خوانان هند شهرت و محبوبیت داشته و دارد. سبک نگارش کتاب متکلف و مصنوع است و نویسنده بیشتر به آرایش الفاظ و عبارات توجه داشته است.

به هر حال کتاب فوق، بازمانده‌ای از میراث گرانسنگ ادب فارسی در شبه قاره است و برای ما غیمت.