معرفی کتاب

آشنایی مسلمانان با غرب و تأثیر پذیری از آنان دست مایه مقالات، کتاب ها و نوشته های زیادی شده است. کتاب حاضر به همین بحث می پردازد، البته با عنوان رویارویی شرق و غرب. در مقدمه کتاب آمده است:

امپراتوری عثمانی که از سده 15 تا 18 میلادی از قدرت های برتر جهان و خاصه مظهر قدرت جهان اسلام بود تا جایی که رقبای غربی این امپراتوری پیوسته از آن در هراس بودند از سده 18 دچار ضعف شد و به انحطاط گرایید. اما اروپاییان تا این زمان به پیشرفت های چشمگیری در زمینه های مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و غیره دست یافتند، به سرعت گام به جلو می نهادند و در حال قدرت نمایی در جوامع غربی بودند. می توان گفت در این زمان رابطه بین اسلام و مسیحیت در عرصه های گوناگون به ویژه در عرصه علم روندی معکوس یافت، مسیحیان که پیش تر شاگرد بودند به آموزگار و آن های که استاد بودند به شاگرد تبدیل شدند.

در چنین اوضاع و احوالی بود که برخی گروه های جامعه عثمانی به منظور جلوگیری از انحطاط جامعه خود بر آن شدند تا در موارد گوناگون از الگوهای غربی اقتباس کنند. گرچه در آغاز، مسلمانان مایل بودند فقط محصولات کفار در عرصه نظامی و پزشکی را اقتباس کنند، یعنی آن عرصه هایی که پیروزی و شکست، زندگی و مرگ را رقم می زدند، اما در واقع آنان از این طریق نخستین پنجره جامعه اسلامی را به روی غرب گشودند، سپس به تدریج سایر فرآورده های تمدن غرب نیز مورد استقبال قرار گرفت.

این کتاب نخستین اثری است که به موضوع جریان و مجاری اولیه نفوذ تمدن جدید غرب به درون جامعه اسلامی پرداخته است. ویژگی این اثر منسجم بودن مباحث مطرح شده در آن است؛ شاید خوانندگان بعضی موضوعات را در کتاب های پراکنده خوانده و دیده باشند، اما در این کتاب کوشیده مطالب با نظم خاصی تدوین گردد.

این اثر در 3 بخش با عناوین «تعامل بین دو جامعه از طریق سفارت»، «عوامل موثر بر تعاملات و تاثیرات غربی» و «عوامل موثر بر گسترش تاثیرات غربی به درون جامعه عثمانی» تدوین شده است.

بخش اول کتاب به بررسی تعاملات فرهنگی میان 2 تمدن در زمینه های هنر و معماری، آداب و رسوم و تاثیر حضور سفیران در برقراری این رابطه پرداخته است.

بخش دوم کتاب نیز به عوامل اثر گذار در برقراری رابطه اعم از ابزارهای ارتباطی، انگیزه‌ها و محرک‌ها و هم‌چنین موانعی که در ایجاد رابطه وجود داشته است، می پردازد.

هم‌چنین در بخش سوم، تجارت و دانش فنی از بعد تاثیراتی که بر گسترش تاثیرات غربی به درون جامعه عثمانی داشته، مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه آن گروه های اجتماعی ساکن در امپراطوری عثمانی معرفی می‌شود.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

تعامل بین دو جامعه از طریق سفارت

عوامل مؤثر بر تعاملات و تأثیرات غربی

عوامل مؤثر بر گسترش تأثیرات غربی به درون جامعه عثمانی