معرفی کتاب

شیخ صفی الدین اردبیلی هنگام مرگ در سال 735 ق، میراثی از خود برجای گذاشت که بعدها یکی از قدرتمندترین حکومت‌های ایران از دل آن به وجود آمد.

پسرش شیخ صدرالدین موسی پس از فوت او بقعه‌ای بر مزار پدر ساخت که پس از به قدرت رسیدن صفویه یکی از مراکز نیرو دهنده و معنویت بخش به این سلسله بود. شاه اسماعیل صفوی به عنوان مرشد قزلباشان در این مکان دفن شد و در زمان شاه طهماسب، شاه عباس اول و شاه عباس دوم توجهات و عنایات زیادی به این مکان شد. موقوفات زیادی که شاهان صفوی بر این بقعه صرف کردند، در حدی بود که کفاف تجهیزات یک لشکر را می‌داده است.

بخشی از موقوفات این بقعه با عنوان صریح الملک در چهارنسخه وجود داشته است. گو این که صریح الملک در چند مجلد بوده است. یکی از نسخه‌های این وقف‌نامه نوشته زین العابدین عبدی بیگ نویدی شیرازی (م 988 ق) است.

در لغت‌نامه دهخدا ذیل لغت صریح الملک آمده است: این اصطلاح در تاریخ غازانی در ردیف قباله و صک (چک ) آمده و مقصود از آن واضح نیست : از جمله معظمات امور... یکی دعوی باطل است بعلت قبالات کهن و صکوک و صریح الملک مکرر که در دست هر کس مانده باشد. (تاریخ غازانی ص 226). یا چون املاک بسیاری دارد صریح الملکی ساخته و باز در (دو؟) نسخه کرده . (تاریخ غازانی همان صفحه ). و آن مجموع قبالات و صکوک و صریح الملک یا بعضی از آن در دست بایع یا ورثه او مانده . (تاریخ غازانی همان صفحه ).

عبدی بیگ به غیر از حساب و مستوفیگری از همان دوارن جوانی در سرودن شعر، به خصوص در پرداختن به مثنوی‌ها و جواب گفتن خمسه نیز ید طولائی داشته و تخلص نویدی را برای خود گزیده بود که پس از مدت زمانی آن را تغییر داد و تخلص عبدی را برگزید.

عبدی بیگ در شیوه ترسل و علم سیاق شهره آفاق بود و مدت‌ها در خدمت شاه طهماسب صفوی به سر برد و به همراه شاه صفوی و برخی سرداران دیگر به سفرهای متعددی رفت. از این ادیب مستوفی، آثاری مانند مثنویات و دیوان باقی مانده است. یکی از آثار مهم او همین موقوفات بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی است.

پس از مقدمه مصحح، متن کتاب آمده است. متن کتاب عبارت است از فهرست موقوفات در نواحی، قریه‌ها و شهرهای مختلف اردبیل، آذربایجان و ...