معرفی کتاب

بخشی از تمدن اسلامی، به طب و شاخه‌های مختلف آن مربوط می‌شود و در این راه کارنامه درخشانی ارائه شده است. در دوران معاصر نیز، شخصیت علمی دکتر مهدی محقق در معرفی این میراث گرانقدر بر هیچ کس پوشیده نیست. جدیدترین دستاورد ایشان در این زمینه، تهیه مداخل و منابع پزشکی در اسلام و ایران می‌باشد.

در مقدمه کتاب درباره کارهای انجام شده و سبب سامان یافتن این کتاب آمده است:

متعاقب این برنامه‌ها طرحی درازمدت را برای تدوین دانشنامه تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران پیشنها کردم که مقدمات آن انجام شد و به جهت تغییر دولت مالزی و دیگرگونی‌هائی که در آن دانشگاه رخ داد، این طرح به مرحله عمل و اجرا نرسید.

آنچه که به عنوان مقدمات طرح انجام شد عبارت بود از:

1. تدوین طرح مقدماتی برای دانشنامه تاریخ پزشکی در اسلام و ایران که این طرح در کنگره بین المللی تاریخ پزشکی در اسلام و ایران در دانشگاه تهران در سال 1371 به صورت مقاله ارئه گردید و سپس در مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران در سال 1374 (پانزدهمین گفتار) به وسیله انتشارات سروش چاپ شد. ترجمه عربی این طرح در سال 1993 در مجموعه الانسان و مستقبل الحضارة در عمان ـ اردن و ترجمه انگلیسی آن در سال 1994 در مجله مطالعات تاریخ پزشکی و علوم، جلد 8، شماره 2 در دهلی نو به چاپ رسید.
2. گردآوری چندین هزار مدخل که از کتاب‌های ذکر شده در طرح مقدماتی استخراج گردیده با ذکر منابعی که بر پایه آن‌ها می‌توان مقالات را تدوین کرد. این مدخل‌ها بن مایه کتاب حاضر را تشکیل می‌دهد.
3. تشکیل حدود ده هزار پرونده علمی که در آن، تصویر صفحاتی که در بردارنده شرح و توضیح مداخل است، آورده شده و نویسندگان مقالات می‌توانند بدون مراجعه به اصل کتاب از روی همین تصاویر مدخل مورد نظر را تحریر کنند.

اینک موجب مسرت است که بخش دوم از این کوشش‌ها در اختیار اهل علم قرار می‌گیرد تا با استفاده از منابع آن مداخل و مواد موجود در بخش سوم، تحریر مقالات آغاز گردد و به موازات آن، صورت عربی و انگلیسی آن نیز مورد تدوین قرار گیرد (مقدمه، ص شش)

کتاب بر اساس حروف الفبا تنظیم شده و برای محققین و پژوهشگران بسیار مغتنم است و بسیار از زحمات را سهل و آسان کرده و در مدت کوتاهی می‌توان مدخل مورد نظر را یافت.