۲۹۶۹
۰
۱۳۹۳/۹/۱۵
مهدویت در ایران معاصر

مهدویت در ایران معاصر

پدیدآور: فاطمه امانی توانی ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامیتاریخ چاپ: ۱۳۹۳مکان چاپ: تهران

خلاصه

بررسی نقش و تأثیر آموزه‌ی مهدویت در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران به عنوان یك كشور شیعی، از اهمیت خاصی برخوردار است.

معرفی کتاب

بررسی نقش و تأثیر آموزه‌ی مهدویت در تحولات سیاسی ـ اجتماعی ایران به عنوان یك كشور شیعی، از اهمیت خاصی برخوردار است.

در فضای سراسر خفقان حاكم بر تاریخ سیاسی ـ اجتماعی شیعیان، مهدویت همواره عامل بسیار مهمی در حفظ كیان شیعه و تداوم حضور و فعالیت شیعیان بوده است. در طول تاریخ تحولات ایران، مردم و رهبران سیاسی با بهره‌‌گیری و الگوپذیری از این عامل تحول‌‌آفرین، حركت‌های اصلاحی و افتخارات بزرگی را خلق كرده‌‌اند. نقطه‌ی اوج این حركت‌‌ها، تلاش‌های علمای مشروطه در عصر قاجار و نیز نهضت امام خمینی(ره) در براندازی رژیم پهلوی است. انقلاب مشروطه و نهضت تنباكو و عناصری كه در این دو رویداد بزرگ تاریخی دخیل بودند، ناشی از اسلام‌خواهی و متأثر از مبانی و آموزه‌های مهدویت بود كه زمینه‌های قیام 15 خرداد 1342 و پیروزی انقلاب را در سال 1357 فراهم كرد.

از سوی دیگر، در عصر قاجار، مكاتب انحرافی شیخیه، بابیت و بهائیت شكل گرفت كه رهبران این مكاتب با ابداع «ركن رابع»، به ادعای ارتباط با امام زمان (عج) پرداختند و خود را نایب آن امام و در نهایت خود را خدا نامیدند و با منسوخ اعلام كردن دین اسلام، آوردن دین جدیدی را ادعا كردند. این ادعا در حدود یك قرن، گروهی از مردم را به سوی عقاید انحرافی مطرح‌شده سوق داد.

در عصر پهلوی نیز تحولی در اندیشه و اراده‌ی مردم صورت گرفت كه امام(ره) از آن به عنوان معجزه‌ی الهی یاد و بیداری ملت در مقابل رژیم را ناشی از بركت اسلام و متأثر از مبانی و مفاهیم مهدویت توصیف كردند. ایشان با طرح حكومت اسلامی در كتاب ولایت فقیه، آن را حكومت مطلوب و ایدئال شیعه در دوران غیبت امام زمان (عج) دانستند.

کتاب حاضر در قالب چهار فصل و یک نتیجه گیری کلی سازماندهی شده است. فصل اول شرح کلیات و چارچوب نظری است. در اين فصل ابتدا به عنوان پيش زمينه، انديشه مهدويت در قرآن بررسی و در ادامه نظريه تغيير محتوای درونی انسان از ديدگاه شهيد صدر و نظريه انقلاب و تغيير و تحول از ديدگاه شهيد مطهری به عنوان چارچوب نظری پژوهش بيان شده و سپس ارتباط ميان جريانهای مهدويت با تحولات سياسی ـ اجتماعی ايران مورد بررسی قرار گرفته و در پایان به كاربست چارچوب نظری با موضوع مورد نگارش پرداخته شده است.

عنوان فصل دوم، ساختار نظام سیاسی مطلوب مهدوی است. هدف اين فصل، شناسايی هرچه بهتر حكومت مطلوب حضرت مهدي (عج) است تا ضمن بررسی ابعاد مختلف آن، دريابیم كه حكومت حضرت مهدی (عج) به عنوان يك حكومت مطلوب و ايدئال دارای چه ساختار و ويژگيهايی است؛ لذا برای بررسی آن از آيات و روايات ائمه معصومين (علیهمالسلام) بهره گرفته شده است.

در فصل سوم، نقش آموزه مهدویت در تحولات عصر قاجار در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه تأثیرات شناختی، گرایشی و اخلاقی بررسی شده است. در این عصر مكاتب انحرافی شيخيه، بابيت و بهائيت شکل گرفتند. رهبران اين مكاتب با ابداع ركن رابع به ادعای ارتباط با امام زمان (عج) پرداختند و خود را نايب ایشان دانسته و در نهايت خود را خدا ناميدند و با منسوخ اعلام كردن دين اسلام ادعای آوردن دين جديدی كردند كه حدود يك قرن گروه زیادی از مردم را به سوی عقايد انحرافی خود سوق دادند. اما از سوی ديگر با تأثيرپذيری ايجابی آموزه‌های مهدويت در اين عصر مسئله امامت در عصر غيبت مطرح شد و علما به عنوان مراجع مذهبی در ترويج مبانی اسلامی و مهدوی به عنوان نائب امام (ع) به صيانت از مذهب در مقابل حاكمان پرداختند.

در فصل چهارم نیز نقش آموزه مهدویت در عصر پهلوی در قالب دو گفتار تأثیرات ایجابی و سلبی در سه حوزه تأثیرات شناختی، گرایشی و رفتاری بررسی شده است. در عصر پهلوی تحولی در اراده و انديشه مردم برای رسيدن به يك وضعیت مطلوب و ایدئال شكل گرفت كه امام (ره) از آن به عنوان يك معجزه ياد كردند و آن پيروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 بود. امام خمينی ريشه همه ناهنجاريهای اخلاقی و اجتماعی ايران در عصر پهلوی را ناشی از سياستهای غيراخلاقی رضاخان و محمدرضا پهلوی می دانست. برای امام (ره) بسيار ناراحت كننده بود كه در كشوری که مردم آن معتقد به مبانی اسلامی اند و با نام امام زمان (عج) از فرهنگ شيعه دفاع می كنند، كسی در رأس جامعه قدرت را در دست داشته باشد كه خود مظهر همه بی اخلاقيها و بی‌عفتيهاست و به هيچ‌وجه برای مبانی اسلامی و مهدوی در جامعه ارزش قائل نيست. از اين رو امام (ره) برای مقابله با رژيم شاه با تکیه بر فرهنگ‌سازی و نقش دين و ارزشهای اسلامی در راستای فرهنگ مهدويت، به اصلاح جامعه پرداخت و در كتب اخلاقی خود همواره بر نقش ارزشهای اسلامی در تهذيب و به كمال رساندن سجايای اخلاقی انسانها تأكيد می‌كرد. در حوزه تأثيرپذيری سلبی آموزه های مهدويت در اين عصر، انجمن حجتيه شكل می گيرد. در این فصل تأثيرات این انجمن به بررسی گذاشته می شود. پایان‌بخش کتاب، نتیجه گیری کلی و كتابنامه است.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

مقدمه

پیشگفتار

فصل اول: کلیات و چارچوب نظری

فصل دوم: ساختار نظام سیاسی مطلوب مهدوی

فصل سوم: نقش آموزه مهدویت در تحولات عصر قاجاریه

گفتار اول: تأثیرات ایجابی

گفتار دوم: تأثیرات سلبی

فصل چهارم: نقش آموزه مهدویت در تحولات عصر پهلوی

گفتار اول: تأثیرات ایجابی

گفتار دوم: تأثیرات سلبی

نتیجه‌گیری

کتابنامه

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف