۲۴۰۶
۰
۱۳۹۷/۳/۲۸
فهرست نسخه های عهد ایلخانی (قرون 8-7 ه. ق) در کتابخانه های ایران

فهرست نسخه های عهد ایلخانی (قرون 8-7 ه. ق) در کتابخانه های ایران

پدیدآور: علی بهرامیان ناشر: اداره ی نشر وزارت امور خارجهتاریخ چاپ: ۱۳۹۶مکان چاپ: تهران

خلاصه

از جمله مسائل مهم و قابل توجه در دوره ی ایلخانی، بررسی اوضاع و شرایط علمی و فرهنگی و دینی و مذهبی است. گرچه این مسأله، موضوع شماری از تحقیقات ارزنده بوده است، اما همچنان می توان ار زوایای گوناگون بدان نگریست. در این دوره ی پرحادثه قطعا کتاب هایی با موضوعات مختلف تصنیف شده اما نسخه های موجود، همه ی نسخه های آن ادوار نیست و بی گمان شمار قابل ملاحظه ای از آن آثار بر اثر حوادث گوناگون نابود شده و از بین رفته است و آنچه اینک در کتابخانه ها و موزه ها و مجموعه های شخصی جهان در دست داریم، جز اندکی از آن همه کوشش های علمی چیزی نیست و این موضوع به ویژه ازآثار خاص تراجم احوال عالمان و ذکر تصانیف ایشان بر می آید.

معرفی کتاب

اگرچه تاریخ دو سرزمین ایران و مغولستان به واسطه ی برخوردهای سیاسی ونظامی با یکدیگر در قرون میانه پیوند خورد، اما در دراز مدت مراودات فرهنگی و اجتماعی جایگیزن تنش ها و درگیری ها شد و تأثیرات دامنه داری را در فرهنگ دو کشور برجای گذاشت. افکار و اندیشه ها، شیوه ی زندگی اجتماعی و اقتصادی، هنر و ادبیات از جمله ی این تبادلات هستند که تأثیرشان بر فرهنگ دو کشور کاملا مشهود است. در حالی که شیوه ی تساهل و تسامح برخی از حاکمان مغول در برخورد با افکار و اندیشه های فرهنگی و مذهبِی، قبل از استقرار در سرزمین های تسخیر شده و در مراحل بعدی، شرایط مناسبی را برای شکوفایی علمی و فرهنگی ایرانیان فراهم آورد، جلوه هایی از ظرفیت های عظیم فرهنگی و تمدنی ایرانیان از جمله زبان و ادبیات فارسی و نظام دیوانسالاری ایرانی در میان حکمرانان ایلخانی مورد توجه و تکریم واقع گردید و دستاوردهای ارزشمند علمی و فکری را به جهانیان عرضه کرد. بدین ترتیب، در دوره ای نه چندان طولانی رویارویی های سیاسی و نظامی جای خود را به داد و ستدهای فرهنگی داد و شرایط برای شکوفایی افکار و اندیشه ها، شعر و ادب و علوم و فنون مبتی بر ذوق و استعداد ایرانی فراهم شد. ماحصل این دوره از تاریخ ایران، تولید صدها اثر ارزشمند علمی و ادبی است که در قالب نسخ های خطی نفیس از آن روزگار برای نسل های حاضر این سرزمین به یادگار مانده است و امروزه در کتابخانه ها و مراکز علمی و دانشگاهی ایران و جهان با احترام نگهداری می شود. این آثار ضمن آنکه منابعی مهم برای تحقیق و پژوهش در مورد اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دوران حاکمیت ایلخانان در ایران و منطقه به شمار می روند، اطلاعات ارزشمندی را نیز در رابطه با ارزش ها و دستاوردهای فرهنگی و تمدنی آن دوران در اختیار نسل های کنونی قرار می دهند و در همان حال بستر مناسبی را برای گسترش و تحکیم روابط امروز دو کشور فراهم می نماید.

از جمله مسائل مهم و قابل توجه در دوره ی ایلخانی، بررسی اوضاع و شرایط علمی و فرهنگی و دینی و مذهبی است. گرچه این مسأله، موضوع شماری از تحقیقات ارزنده بوده است، اما همچنان می توان ار زوایای گوناگون بدان نگریست؛ مانند مدرسه ها و مجامع علمی و شرح احوال عالمان و هنرمندان و حتی شمار اینگونه موارد نیز، می تواند مفید باشد و در مقایسه با ادوار قبل و بعد، نقطه ای از حقیقت آن ادوار را نشان دهد. اینکه در این دوره ی پرحادثه، چه کتاب هایی و در چه موضوعاتی تصنیف شده و نسخه های آن آثار تا چه میزان انتشار یافت و نسخه های چه آثاری همچنان رواج داشت، تا حدی کاشف از حقیقت است؛ گرچه در نتیجه گیری نباید جانب احتیاط را از دست داد، زیرا آشنایان تاریخ و فرهنگ این ادوار نیک می دانند که نسخه های موجود همه ی نسخه های آن ادوار نیست و بی گمان شمار قابل ملاحظه ای از آثار آن ادوار بر اثر حوادث گوناگون نابود شده است و آنچه اینک در کتابخانه ها و موزه ها و مجموعه های شخصی جهان در دست داریم، جز اندکی از آن همه کوشش های علمی چیزی نیست و این موضوع به ویژه ازآثار خاص تراجم احوال عالمان و ذکر تصانیف ایشان بر می آید. با این همه، ملاحظه و گردآوری نسخه های شناسایی شده ی موجود در کتابخانه های ایران و در مراحل بعد جهان، می تواند حاکی از اوضاع و احوال علمی و فرهنگی از آن دوره باشد و البته این شیوه ای است که می توان درباب دیگر قرون و اعصار ایران در پی گرفت و از نتایج آن در تحقیقات تاریخی و غیرتاریخی مربوط به هر دوره ای بهره مند شد. افزون بر اینکه چنین شیوه ای می تواند زمینه ای برای تصحیح و بازنگری در فهارس نسخه های خطی باشد و بسا که به شناسایی بیشتر و بهتر آثار برجای مانده از آن ادوار بیانجامد.

باری، آنچه اینک در این فهرست فراهم آمده، شامل 2280 نسخه و در 14 موضوع کلی است و آثار ادبی با 294 کتاب (در 585 نسخه) در مقام نخست قرار دارد و سپس علوم در 254 کتاب ( در 279 نسخه) و فلسفه با 114 کتاب (در190 نسخه) در مقام های بعدی هستند. شمار آثار و نسخه ها در موضوعات دیگر نیز وجود دارند. در صورتی که فهرست واره هایی از نسخه ها در قرون قبل و بعد در دست بود، مقایسه میان این اطلاعات می توانست نکته هایی پرمعنا داشته باشد.

نظر شما ۰ نظر

نظری یافت نشد.

پربازدید ها بیشتر ...

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

ارنست پرون فراش دبيرستان شوهر شاهنشاه آريامهر

محمد پورکيان

اين کتاب که در برلن غربي در سال 1357 چاپ شده است در باره سابقه آشنايي ارنست پرون با محمدرضا پهلوي و

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

شناخت تاریخی طایفه بهلولی و تعاملات سیاسی آنها در عصر پهلوی

زهرا علیزاده بیرجندی

بر اساس نتایج تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و در مقایسه با سایر جوامع عشایری ایران، بهلولی ها یک طایف