معرفی کتاب

عاشورا پژوهي با رويکردي به تحريف شناسي تاريخ امام  حسين (ع)  نوشته محمد صحتي سردرودي <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

اين کتاب را انتشارات خادم الرضا (ع) در سال 1384 , در 552 صفحه به چاپ  رسانده است. اين کتاب ششمين کتابي است که نويسنده در اين حوزه به رشته تحرير در اورده  است. کتابهاي ديگري چون : سيماي کربلا ، حريم حريت ، چهل حديث کربلا ، شهيد فاتح در آيينه انديشه، مقتل الحسين (ع) به روايت شيخ صدوق و تحريف شناسي عاشورا وتاريخ امام حسين (ع) از آثار قبلي نويسنده است. برخي از مقالات اين کتاب پيش از اين در برخي مجله ها به چاپ رسيده که پس از اصلاح وباز نويسي با مقالات چاپ نشده ديگر در اين کتاب گرد آوري شده است. در واقع اين کتاب مقالاتي پيرامون عاشورا است که در شش فصل نگارش يافته و با پيش در آمدي که نويسنده در توضيح و اهميت کتاب بيان داشته آغاز وبا فهرست آيات ، احاديث ،اشعار و نام ها پايان مي يابد .

فصل اول کتاب با عنوان "ماخذ شناسي تاريخ امام حسين (ع) "  سه مقاله را شامل مي شود: مقاله اول سند شناسي عاشورا ، در اين مقاله به معرفي مشهورترين منابع در باره عاشورا پر داخته است . وي اين منابع را به دو دسته : مستقل (اختصاصي ) و غير مستقل تقسيم کرده است . منابع مستقل را نيز به متون نشر يافته و متون نشر نايافته  تقسيم و به ترتيب سال وفات نويسندگان، آنان را مرتب کرده است و در باره هر کتاب توضيح مختصري نيز آورده است.

مقاله دوم با عنوان " کتابشناسي توصيفي – انتقادي پيرامون تحريف هاي عاشورا " است نويسنده ، نخست به انتقادات خود در کتابهاي نوشته شده درباره عاشورا اشاره مي کند . سپس اين کتابها را به دو دسته : کتابهاي تحريف ساز وکتابهاي تحريف ستيز تقسيم کرده و به معرفي اين کتابها  و برخي از تحريفات بيان شده در آنها مي پردازد. در پايان برخي پژوهشهاي پراکنده نيز آمده است.

مقاله سوم در اين فصل با نام "باز خواني فرهنگ عاشورا " به معرفي و نقد و بررسي کتاب فرهنگ عاشورا نوشته جواد محدثي پرداخته است .

فصل دوم  با عنوان " عاشورا  در شعر شاعران سده اول " به بررسي ديوان ابو الاسود دئلي  و اشعاري که در مرثيه امام حسين (ع) سروده است و ديوان کميت بن زيد اسدي مشهور به هاشميات پرداخته است.  وي مختصري از زندگي شاعر وکتابشناسي موضوع را نيز آورده است .

در فصل سوم به مبحث عاشورا در آرا وانديشه ها و  در پنج مقاله  مي پردازد . نويسنده در اين مبحث به بيان پرسش هايي در باب رويداد کربلا و طرح ديدگاههاي گوناگون در تحليل و تفسير عاشورا پرداخته است  . ديد گاههاي ابن عربي ، ابن تيميه  ، ابن کثير وابن خلدون از آن جمله اند .

در مقاله دوم اين فصل به بررسي عاشورا از ديد گاه اهل سنت پرداخته است: جاحظ ،عبد الجبار معتزلي ، ابن جوزي ، ابن ابي الحديد و  ابن ابار اندلسي از جمله انديشمنداني هستند که در اين بخش نظرات و انديشه هاي آنان نسبت به عاشورا نقد و بررسي شده است .

نويسنده بر اين باور است که تاريخ نويسان و مقتل نگاران در سه سخن هم راي و هم صدا هستند :فساد در دستگاه خلافت و اجتماع امت ، امتناع امام حسين(ع) از بيعت با يزيد ، نامه هاي اهل کوفه به امام حسين (ع) .اين سه سخن محور هايي است که نويسنده در مقاله بعدي به آن پرداخته و مصاديق آنرا آورده است .

در مقاله چهارم اين فصل هدف هاي امام از منظر علماي شيعه بيان شده است . اهدافي چون بر پايي حکومت ، شهادت امر به معروف و نهي از منکر ، عزت نفس و غيرت ديني , انجام وظيفه  ، گريه و عزاداري ،کفاره گناهان و قائلين به اين ديدگاهها و بر رسي نظر آنان در اين مقاله بيان شده است .

در مقاله پنجم با نام هدف غايي و نهايي ، جمع بندي و نتيجه گيري و نظر نويسنده بيان شده است .

فصل چهارم "عرفان و آزادي در آيينه عاشورا " در سه مقاله مطرح شده است : در مقاله اول از اين فصل بحث آزادي و آزادگي در نهضت عاشورا و در کلام امام و ياران ايشان آمده است .

در مقاله دوم با عنوان " بررسي مقتل الحسين شيخ صدوق " ، ابتدا جايگاه شيخ صدوق و آثار ايشان آورده شده است . ديد گاه شيخ در باره عاشورا و چکيده اي از مقتل الحسين پايان بخش اين مقاله است .

در مقاله سوم اين فصل کتاب آتشکده نير تبريزي که به زبان شعر وقالبهاي مثنوي ، ترکيب بند ،قصيده و غزل است ،بررسي و ويژگيها و اهميت کتاب آمده است .

در مقاله چهارم نيز قرائت علامه مجلسي از قيام عاشورا مطرح شده است .

فصل پنجم "تحريف شناسي تاريخ امام حسين (ع) و عاشورا " است مشتمل بر سه مقاله :در مقاله نخست نويسنده به عوامل و انگيزه هاي تحريف اشاره کرده و چند عامل را در تحريف عاشورا مهم دانسته است : راويان اموي و مورخا ن حکومتي ، تحريف براي تبرئه خليفه ، افسانه سازي در برابر عاشورا و عوام زدگي آن جمله اند .

در مقاله دوم به باز خواني چند حديث مشهور پيرامون عاشورا پرداخته است . وي معتقد است مقتل نگاران وروضه خوانان سخنان بسياري را در غالب نثر و شعر به امام نسبت داده اند که سند و مدرک معتبري ندارد و به عنوان زبان حال کمکم در کتابهاي مقاتل جاي گرفته است جملاتي چون :ان الحيوه عقيده و جهاد و هل من ناصر ينصرني و...

مقاله سوم از عاشورا تا امام حسين (ع) در واقع معرفي کتاب "مع الرکب الحسيني من المدينه الي المدينه " است . شاخصه هاي مهم کتاب و نقد و بررسي اين کتاب شش جلدي در اين مقاله آمده است .

فصل ششم با عنوان " باز انديشي در تحريف شناسي " در واقع پنج مقاله اين فصل مصاحبه هايي است با نويسنده اين کتاب که پس از بيان مختصري از زندگي وي انجام شده است . وي در سال 1343در شهر تبريز متولد شده و آثار زيادي به زبان هاي ترکي ، عربي و فارسي به رشته تحرير در آورده است .

در مجموع کتابي است مستند و ميتواند در موضوع عاشورا با معرفي منابع متعدد مفيد باشد .

نويسنده: فرشته کوشکي