معرفی کتاب

با تأملی در تاریخچه آموزش در ایران معاصر می توان دریافت که اگرچه نخستین تلاش های اصلاح طلبانه - در همه جوانب و از جمله آموزش - از درون حاکمیت قاجار با کوشش شاهزاده عباس میرزا، نایب السلطنه و فرمانده کل قوای ایران آغاز شد؛ اما این میرزا تقی خان امیرکبیر بود که با ساخت مدرسه ی دارالفنون و استخدام استادان کاردان، زمینه های رشد و ارتقای علوم و فنون مدرن و شیوه های آموزش در ایران را پایه ریزی کرد. با گذشت زمان، جامعه سنتی ایران در طی یکی دو سده ی اخیر با ورود مناسبات مدرن رقیب، دچار چالش جدی گردید. بخشی از نخبگان فکری از مدرنیسم استقبال کردند؛ گروهی به نفی آن پرداختند؛ اندکی نیز ضمن پذیرش دانش و کارشناسی، نسبت به اهداف سلطه طلبی غرب هشدار دادند، تأسیس مدارس نوین یکی از جلوه های مدرنیسم در ایران بود؛ وانگهی اولین مدارس نوین نیز توسط مسیونرهای مذهبی تأسیس شد. چنانچه گسترش این مدارس در چندین شهر در دوره ی محمدشاه قاجار، سوء ظن سنت گرایان را برانگیخت. به طوری که بعدها هم وقتی امیرکبیر دستور تأسیس دارالفنون را در 1267 ق، صادر کرد چند سالی نگذشت که شائبه نفوذ فراموشخانه ملکم خان، آن مدرسه دولتی را در معرض خطر تعطیلی قرار داد. با عنایت به اینکه تاریخ فرهنگ، به ویژه تاریخ و تحولات نظام آموزشی در ایران نسبت به سایر عرصه ها، در دانشگاه ها مورد غفلت واقع شده، مجموعه مقالات حاضر، فرصتی را فراهم کرده تا تاریخ و بانیان نظام نوین آموزشی در اقصی نقاط کشور معرفی و اقدامات آنان مورد بازکاوی قرار گیرد.

از مجموع چهل مقاله ی دریافتی در همایش، تعداد 28 مقاله با موضوعات ذیل انتخاب و در این کتاب به چاپ رسیده است:

1- نظام آموزش سنتی در ایران

2- مدارس میسیونری در ایران

3- چالش های نظام نوین آموزشی در عصر قاجار

4- نظام آموزشی در دوره ی پهلوی

5- تاریخ آموزش در ایالات با محوریت کرمان