معرفی کتاب

جزیره در بین النهرین علیا، سرزمین بین دجله و فرات در مرز با شام است، محل شهرهای باستانی رقه، موصل، شهرزور، آمد و رها نقطه آغاز شهر است. مرکز هنر و معماری و تجارت دوره باستان و راه جهانی و منطقه سوق الجیشی بین ایران و روم بوده است. در آغاز دوره اسلامی هرج و مرجع در جزیره باعث خروج شام و مصر از حاکمیت خلافت مرکزی شد. جزیره، معبر ارتباطات بغداد، پایتخت خلافت عباسی از دریا و خشکی بود. شهرهای جزیره به وپژه موصل و رقه همچنان مرکز رخدادهایی برای تعیین وضعیت عراق، مصر وشام و موازنه قدرت در جهان اسلام هستند.

جزیره از نقاط مهم جهان است که همچنان دارای بار ژئوپلیتیکی فعال در جهان و بویژه در آسیا است. این منطقه از دوره باستان مرکز تمدن و محل آغاز شهر و در دوره معاصر مرکز تحرکات بین المللی است. شهر رقه نزدیک دشت صفین، هنوز در رأس اخبار است. نظر به اهمیت جزیره در تاریخ اسلام و نقش پیوسته آن در تاریخ مصر و عراق و شام، باید به طور مستقل بررسی شود.

بنیاد شهرها در عصر اسلامی نمونه‌ای از شهر سازی و نقل و انتقالات و مهاجرت‌های هدفمند اسلامی است که ریشه‌های باستانی دارد. خلفای اموی، عباسی و امرای حمدانی، ایوبی و زنگی در راستای سیاست حفظ شامات از بیزانس اقدام به بنای شهرها، قلاع و قلعه‌شهرها و پادگان‌شهرها در جزیره می‌کردند.

جزیره از دوره باستان و پس از آن در دوره اسلامی همواره دارای اهمیت ژئوپلیتیکی برای ایران و روم بود و بسیاری از معادلات در موازنه قوای ایران و روم در جزیره تعیین می‌شد و هنوز آزمایشگاه واقعی ژئوپلیتیک است.

کتاب حاضر ابتدا تاریخچه جزیره را ارائه می‌کند و سپس دولت‌هایی که در جزیره پس از فتح تا دوره عثمانی روی کار آمده‌اند و آثار فرهنگی و تمدنی آن را بررسی کرده است.

مؤلف در مقاله کنترل رفتار ژئوپلیتیکی اقوام ایرانی جزیره با تأسیس شهرهای خلافتی در قرون وسطی به وجه اهمیت تاریخی و ژئوپلیتیکی جزیره پرداخته است. کتاب در حقیقت توسعه و تدون این مقاله است.

این کتاب تاریخنگاری محلی و سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جزیره برای جلب توجه بیشتر محققان است.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار: جزیره، زندگی شهرها در ساحل شمالی دجله و فرات

مقدمه: موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی جزیره

بخش اول: جزیره، تبار واژه، جغرافیا، پیشینه تاریخی

فصل اول: جزیره در متون اسلامی

فصل دوم: مونوگرافی آخرین وضعیت شهرهای جزیره در وصف ابی الفدا امیر حماه

فصل سوم: کنترل رفتار ژئوپلیتیکی اقوام ایرانی جزیره با تأسیس شهرهای خلافتی قرون وسطی

بخش دوم: جزیره از فاطمیان تا ممالیک

فصل اول: جزیره عهد فاطمی، قرامطه و نبرد با فاطمیان

فصل دوم: تأسیس دولت نیابتی زنگیان در جزیره برای کنترل مصر و شام بوسیله خلافت عباسی

فصل سوم: جزیره عصر ایوبی، اربیل در برابر قاهره و استفاده مصر از موقعیت اتابکان جزیره

فصل چهارم: جزیره تابع روابط اربیل با خلافت بغداد

بخش سوم: جزیره عثمانی، نسبت قدرت عثمانی در جزیره با مصر و شام

فصل اول: تأسیس دنیای نو در جزیره عصر عثمانی ـ تقسیم قبایلی

فصل دوم: شروع جنگ جهانی اول بین عثمانی و انگلیس از جنوب جزیره

بخش چهارم: دوره کنونی، بازگشت تاریخ، بازگشت آب به آب: تأسیس تروریسم و آنارشیسم محلی برای کنترل منطقه جزیره

مصادر و مآخذ و منابع