معرفی کتاب

شامات یکی از مناطق جغرافیایی مهم جهان در دنیای باستان، دوره اسلامی و معاصر است. در دوره باستان، ایران و روم بارها در این نقطه با هم مصاف دادند. این منطقه بیشر از هر موضوع دیگری در ادوار باستان، قرون وسطی و معاصر تاریخ ساز است. جنگ‌های دویست ساله صلیبی از جمله حوادث بین المللی در تاریخ جهان است که از آن با عنوان مسئله شامیه یاد شده است. تحقیقات متعدد و آثار فراوان در تاریخ شام، تاریخ‌نگاری مستقل مکتب شام را به وجود آورده است که ده‌ها اثر بزرگ دایره المعارف و تک‌نگاری شهرها و دول و اشخاص و رجال شامات مانند تاریخ دمشق ابن عساکر و الوافی صفدی و تاریخ البشر و الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل از جمله آنهاست. نویسندگان این آثار شامی و در صحنه حضور داشته‌اند.

در دوره معاصر، کتاب دایره المعارف جنگ‌های صلیبی از سهیل زکار فقط به این بخش از تاریخ جهان اختصاص دارد که نشان می‌دهد حوادث شامات همچنان بخشی از حوادث زنده و تاریخ‌ساز جهان برای شرق و غرب است که خاورشناسان معروف معاصر اشپولر و برنارد لوئیس که تحقیقات گسترده‌ای در مورد شامات ارائه کرده‌اند، حوادث شام را در قلب تحقیقات خود قرار داده‌اند.

منطقه‌ای که قرن‌ها با عنوان شامات و سرزمین رواج فرهنگ و تمدن سریانی در عرف جغرافیایی باستان و قرون وسطی و دوره اسلامی نامیده شده، در تاریخ‌نگاری اروپایی معاصر با عنوان لوانت Levant از آن یاد شده است. این منطقه در حقیقت نامی برای ورود به شرق از مرکز کنترل محلی دمشق در قلب شامات وضع شده است.

انبوه رو به تزاید حوادث شامات، سرمایه پژوهش‌های در زمینه‌های مختلف است، شام آزمایشگاه ظهور و سقوط دول و پیدایش و نابودی ملل است. کتاب حاضر، بررسی ظهور و سقوط جریان‌های متعدد و گوناگون و متفاوت سیاسی ـ مذهبی و اجتماعی و فرهنگی و تمدنی است که بسیاری از آنها مانند فرقه دروز تا قرن بیستم همچنان ناشناخته بودند. همچنین سیر تاریخی حوادث عصر فاطمیان، جنبش‌ها و قدرت‌های محلی شامات مانند زنگیان، ایوبیان و ممالیک در این کتاب بررسی شده است.

پژوهش حاضر یکی از آثار تاریخ‌نگاری شام است که کوشیده است، سیر تاریخی نزاع بین المللی در شام را بررسی، داوری و تحلیل کند.

فهرست مطالب کتاب:

پیشگفتار

بخش اول: انعکاس شام باستان در منابع تاریخی و جغرافیایی اسلامی در قرون وسطی

بخش دوم: ویژگی شهرهای اسلامی شامات در قرون وسطی ـ جغرافیای تاریخی شام

بخش سوم: شکل‌گیری قدرت اسلامی جدید در شام

بخش چهارم: تاریخ سیاسی امویان دمشق

بخش پنجم: جنبش‌ها و نهضت‌های شام

بخش ششم: تاریخ شامات از چشم انداز دول حاکم در حلب

بخش هفتم: تاریخ جنگ‌های صلیبی: رخدادی از شامات

بخش هشتم: تفرقه امارات و دول اسلامی و تفوق صلبی

بخش نهم: تاریخ سیاسی فاطمیان در شامات

بخش دهم: فرهنگ و تمدن اسلامی در عصر ایوبی در شام

بخش یازدهم: فرهنگ و تمدن اسلامی عصر ممالیک در شامات

مصادر و مآخذ و منابع