معرفی کتاب

یکی از مباحثی که تقریبا از اوایل قرن یازدهم در مجامع فقهی شیعه و سنی رایج شد، به پیدا شدن گیاهی به نام تنباکو برمی‌گشت که قبل از آن نبود. استفاده از تنباکو مباحث مختلفی را ایجاد کرد که تا مدت‌ها محافل و مدارس فقهی به آن می‌پرداختند. 

پس از دوره صفویه و با روی کارآمدن قاجاریه، این بحث شدت بیشتری پیدا کرد و رساله‌های مختلفی درباره حلیت یا عدم حلیت و مفطر بودن یا نبودن آن نوشته شد. در این بین یک فتوا و گویا عمل به آن از یک فقیه برجسته در مازندران باعث حرف و حدیث‌هایی شد. میرزا محمدتقی نوری مازندرانی (والد محدث نوری) قائل به عدم مفطریت دخان بود و به گفته صاحب قصص العلما ظهر ماه رمضان علانیه بر روی منبر قلیان می‌کشید. با این که قائلین به عدم مفطریت دخان در آن زمان و پیش از آن، افراد برجسته‌ای بودند؛ ولی طبق سیره علما احتیاط می‌کردند. میرزا محمدتقی با این عمل باعث شد فقیه برجسته این عصر، یعنی حجة الاسلام سید محمدباقر شفتی، موضع سختی بگیرد و موجب دردسر برای وی شود.

پس از این ماجرا، وی در دفاع از خود و رد اشکالات وارده، رساله‌ای نوشت با نام کشف الاوهام و جواب ایرادات و اشکالات را داد و ضمناً دیدگاه خود را شرح داد. البته وی در این رساله ضمن مباحث فقهی، به آنچه بر او رفته از سختی‌ها، مشکلات و سرزنش‌ها پرداخته و بخش زیادی از رساله او به گلایه از اوضاع اجتماعی و ... گذشته است. این رساله جذاب، سرنوشت یک بحث فقهی و تأثیر آن را در جامعه بیان می‌کند.

فهرست مطالب:

مقدمه

تاریخچه تنباکو و پیدایش قلیان

آثار اجتماعی، ادبی و سیاسی

رساله‌های نگاشته شده درباره تنباکو و قلیان

شرب تتن از تحریم تا عدم مفطریت: سیری کوتاه تا ابتدای قرن 14

شرح احوال نویسنده

زنده‌ای در بین مردگان

وفات

حدیث دیگران درباره مؤلف

اوضاع اجتماعی و شکایت از روزگار

جایگاه علمی

آثار

فتاوای خاص

کتاب حاضر و ماجراهای آن

نسخه‌شناسی و روش کار

تشکر و اعتذار

تاخیر و انصراف

متن کشف الاوهام

بحث اول: در بیان پاره‌ای از قواعد و امور که مدخلیت در فهم حکم این مسئله دارد

مبحث دویم: در بیان اوهامی که در این مقام نموده‌اند و به آنها تمسک کرده‌اند

وهم اوّل

وهم دویم

وهم سیم

وهم چهارم

وهم پنجم

وهم ششم

بحث سیم: در بیان ادله اصل مطلب است

اول

دویم

سیم

چهارم

پنجم

ضمائم

1. سؤال و جواب سید شفتی
2. مقدمه ابرام النقض
3. الخمیله السادسة: في حرمة التتن
4. الخمیلة السابعة

منابع و مآخذ