معرفی کتاب

شيعه شناسي در مراکز مطالعاتي دنيا سابقه خيلي زيادي ندارد، با اين وجود در ايران مثل بقيه موارد ديرتر شروع شده است. پژوهش هاي غربيان در اين زمينه تمام موضوعات مربوط به تشيع را در بر مي گيرد. از قديم تا جديد و موضوعات تاريخي تا کلامي، تفسيري، جغرافيايي و ... در گستره کار آنها مي گنجد. مراکز مطالعاتي آنها با تحولات پس از انقلاب اسلامي تلاش بيشتري براي شناخت شيعه انجام داده است. يکي از آخرين کتاب هايي که در اين زمينه منتشر شده، کتاب «The Arab Shia: The Forgotten Muslims» اثر گراهام اي فولر و رند رحيم فرانکه است که در موسسه شيعه شناسي، توسط خديجه تبريزي ترجمه شده و علي اصغر محمدي در پاورقي ها به نقد بعضي مطالب کتاب پرداخته است.<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

در اين کتاب پس از مقدمه موسسه، مقدمه ناقد آمده است. وي در اين مقدمه ابتدا شرحي از حضور گام به گام آمريکا در منطقه به دست مي دهد و سپس به معرفي کتاب و شيوه پژوهش نويسندگان آن مي پردازد. وي بر آن است که اطلاعات نويسندگان کتاب بيشتر بر اساس اسناد جاسوسي و دستگاه هاي اطلاعاتي آنها بوده و به ويژه درباره شيعيان عراق با کاستي ها و اشتباهات جدي رو به رو است در حالي که در باره شيعيان عربستان سعودي، يمن، بحرين و تا حدودي لبنان اين اطلاعات دقيق است.

پس از آن در پيشگفتار نويسندگان کتاب مي توان هدف آنها را از اين پژوهش دريافت. آنها چنان که خود اظهار مي کنند، به نقش مهم شيعيان عرب در منطقه خليج فارس و خاورميانه پي برده اند و بر آنند «که شيعيان به منزله يک جامعه، فقط به دليل تصور نادرستي که از آنان در خاورميانه وجود دارد، آسيب نديده اند، بلکه معتقديم که راه حل مسئله تنها از طريق اصلاحات سياسي در سطح منطقه فراهم مي آيد».

«اين کتاب بر آن است که تحليلي از خصوصيات و نقش شيعيان عرب در سياست، جامعه و مذهب در خاورميانه معاصر ارائه دهد».

کتاب در يازده فصل و يک پيوست نوشته شده که به ترتيب زير است:

فصل اول: هويت شيعي

فصل دوم: شيعيان عرب و حکومت هاي سني

فصل سوم: مطالبات و استراتژي هي شيعيان

فصل چهارم: ارتباط شيعيان عرب با ايران

فصل پنجم: شيعيان عراق

فصل ششم: بحرين

فصل هفتم: شيعيان کويت

فصل هشتم: شيعيان عربستان سعودي

فصل نهم: شيعيان لبنان

فصل دهم: شيعاين و غرب

فصل يازدهم: نتيجه گيري

پيوست: انشعابات در تشيع

در باره اين کتاب مي توان گفت که يک پژوهش ميداني و بر اساس اسناد دولتي در راستاي اهداف سياسي است. بنابر اين نمي توان انتظار يک کار علمي خوب و دانشگاهي را از آن داشت. نتيجه گيري هاي آن نيز بيشتر براي دولتمردان و مقاصد سياسي آنها مطلوب است. در قسمت نتيجه گيري کتاب به راحتي مي توان اين موضوع را ديد.

به هر حال اين کتاب مي تواند به ما بفهماند که براي امور سياسي نيز بايد از ابزارهاي مختلفي استفاده کرد که يکي از آنها چنين کارهايي است.

نوشته عليرضا اباذري