معرفی کتاب

جرجان و استرآباد و دو شهر که در فاصله يک صد کيلومتري از همديگر قرار دارند، هر دو از قدمت تاريخي برخوردارند. جرجان کهن تر بوده و از ميان رفته و اکنون خرابه هاي آن نزديک گنبد است. و اما استرآباد قدري متأخر است و در دوره پهلوي اول نامش به گرگان تغيير کرده است.
هر دو شهر از مراکز علمي ايران به شمار مي آمده و روزگاري خود محوري ميان خراسان و ري بوده واز سوي ديگر منتقل کننده فرهنگ ومعارف اسلامي به خوارزم ونواحي آن بوده است.
جرجان از همان آغاز محدثاني از شيعه را در خود جاي داد و به مرور داد و ستي ميان آنان و شيعيان ساري و آمل برقرار شد. بدين ترتيب نسلي از شيعيان امامي در اين شهر باليدند.
به مرور در قرن هفتم و هشتم اين شهر محفلي براي برخي از فرقه هاي صوفي – تأويلي شد و به تدريج منبعي براي ظهور گرايش حروفي گرديد. فضل الله استرآبادي از همين شهر است. کسي که او را به عنوان بنيانگزار حروفيه مي شناسند.
در عين حال تشيع امامي و فقاهتي هم در اين شهر در قرن هشتم رونق گرفت. بسياري از استرآبادي ها تشيع را به هرات و بعدها در اوائل دوره صفوي به هند بردند.
در دوران پيش از صفوي طلاب استرآبادي راهي نجف و حله شده نزد استادان مکتب حله آموزش مي ديدند. تعداد قابل توجهي از شاگردان محقق کرکي از استرآباديان بودند که آثار استاد را در ايران ترجمه و شرح کردند.
با طلواع ستاره دولت صفوي شماري از استرآباديان که اکنون از راست کيشان امامي بودند به ياري صفويه شتافتند و به کارهاي دولتي علمي مشغول گرديدند. فهرستي عريض و طويل از استرآباديان در دربار صفوي در روزگار نخست داريم که نشان مي دهد تا چه پايه آنان به اين دولت تازه تأسيس شيعي کمک کردند.
در اين کتاب در دو بخش به تاريخ تشيع در استرآباد پرداخته شده است.
بخش نخست تا پيش از صفوي است که اطلاعات تاريخي و رجالي مربوط به شيعه و نيز سادات و نفوذ آنان در اين ديار به دست داده شده است.
بخش دوم در باره نقش استراباديان به لحاظ علمي و اداري در دولت صفوي است. آثار علمي آنان به خصوص آثاري که در دفاع از تشيع بود به وفور ميان مردم ايران انتشار يافت و سهمي در رواج تشيع در نقاط ديگر هم داشت.