تازه های کتاب
مقالات
خلاصه
گزارشی است از زندگی مطالعاتی و فرهنگی و نگارشی مرحوم پرویز اذکایی و ابعاد علمی وی. مرحوم اذکایی 18 فروردین 1318 ش به دنیا آمد و در 25 فروردین ماه 1402 درگذشت.
خلاصه
گزارش و معرفی کوتاهی است از بخشی از کتاب صحائف العالم، اثری که تاکنون منتشر نشده است. در این فصل، اطلاعات تازه در باره تصوف و برخی از باورهای فرقه ای آمده است.
خلاصه
کتاب هدایة العالمین توسط یکی از نوادگان مجلسی در اصول دین و در هند نوشته شده است. نویسنده به مناسبت آثاری که در این زمینه نوشته شده از کتابهای اعتقادی مرحوم مجلسی و نقش آنها در جامعه ایران سخن گفته و به دلیل ارتباط خانوادگی روی تجربه های شخصی و شنیده های و دیده های خود تکیه کرده و شناخت تازه ای در این باره بدست می دهد. این گزارش شامل نکات تازه ای است که در باره علامه مجلسی و کتابهای ایشان و نفوذ آن در جامعه شیعی ایران در آن آمده است.
خلاصه
گزارشی است از بخشی از کتاب الشجره که در باره فرق اسلامی است. نویسنده اسماعیلی مذهب و از اواخر قرن سوم هجری است.
خلاصه
به تازگی مجلد دیگری از خلاصة الاشعار میرتقی الدین حسینی کاشانی (زنده در 1016) منتشر شده است. نوشته ما مروری است بر اطلاعات اجتماعی و فرهنگی این کتاب در باره شاعران عصر صفوی.
خلاصه
در اینجا، صرفا عناوین 62 مقاله درج شده در سه دفتر منتشره از «صد سالگی حوزه قم» را که طی سالهای 1400 و 1401 با همیاری دوستان منتشر کردم را می آورم. این سه دفتر را می توانید از شماره تلفن 09193521175 درخواست کنید.
خلاصه
متن حاضر، معرفی اجمالی کتاب «اختلاف اصول المذاهب» از قاضی نعمان، قاضی دربار خلفای فاطمی در میان قرن چهارم است. این کتاب، از منظر نظریه امامت و نگرش تعلیمی، به نقد «استدلال و نظر و قیاس و استحسان و اجتهاد» پرداخته است.
خلاصه
گزارشی است از یک رساله کلامی از حوالی سال 1125 که مولف آن به موضوع تحریف قرآن پرداخته و از منظر کلامی ـ تاریخی، از اصالت و عدم تحریف قرآن دفاع کرده است.
خلاصه
متن حاضر یادداشت های نویسنده برای ارائه در جلسه نقد کتاب فراسوی مه: نگرشی بر چگونگی برآمدن بابیان از آقای سید علی موجانی و دکتر علی اکبر صالحی است.
خلاصه
مروری است بر کتاب «تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات الاماکن بیرونی» با هدف استخراج روش استدلال و نقد علمی او.
خلاصه
متن کوتاه حاضر نگاهی است به تلاش مرحوم فیرحی برای درک بهتر وضعیت دانش سیاسی اسلامی در قرون میانه
خلاصه
روز پنج شنبه 28 مهرماه 1401 مراسمی برای رونمایی نرم افزار «جامع منابع تاریخ» در مرکز کامپیوتری علوم اسلامی «نور» برگزار شد. آنچه در اینجا آمده، متن سخنرانی بنده در این مراسم است.
خلاصه
شامل گزارشهای خبری مربوط به واقعه حمله روسها به حرم امام رضا علیه السلام در دهم ربیع الثانی 1330
خلاصه
گفتگویی است با وبسایت https://digitalorientalist.com/ در باره علوم انسانی دیجیتال در ایران در حوزه دیجیتایز کردن نسخ خطی
خلاصه
گزارشی است از آنچه این سه متکلم در سه دوره مختلف تاریخی در باره مساله تعریف علم مطرح کرده اند. متن حاضر هم شامل گزارش آراء و هم انتخابی از نوشته های آنهاست. جستاری هم در انتهای گزارش آراء این سه متکلم، در باره آراء مقدسی در البدء و التاریخ آمده که امیدوارم سودمند باشد. این بحث در اصل «فصل پنجم» کتاب «سیر تحول مفهوم علم در ادبیات اسلامی» این بنده خداست.
خلاصه
گفتگویی است با مجله آگاهی نو، در باره تأسیس حوزه قم، شرایط وقت حوزه، اوضاع سیاسی و تلاش حاج شیخ عبدالکریم حائری در دور نگه داشتن حوزه از مسائل جاری.
خلاصه
این که «علم آموزی» مشمول احکام شرعی پنجگانه فقهی باشد، یعنی واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح، نکته ای است که در ادبیات فقهی مسلمانان مطرح بوده است. در اینجا رساله ای از شمس الدین ذهبی را ترجمه کرده و نگاهی نیز به آرای برخی از فقها و علمای شیعه کرده ام. هدف نشان دادن محدودیتی بوده که برای فراگیری علم در فقه اسلامی تعریف شده است.
خلاصه
گزارشی است از دگرگونی تحلیل ها و تفسیرهایی که از امام علی (ع) در آثار دکتر شریعتی و شماری دیگر در مقایسه با آنچه که در باره حضرت در متون سنتی و پیش از آن یا همزمان در میان علمای سنتی وجود داشت. این تفسیرها، با اهداف خاصی و همراه با بهره گیری از فضاهای فکری جدید صورت می گرفت. غالب آنها در صدد ارائه یک تصویر انقلابی از امام علی (ع) در مقابل انقلابیون معروف دنیا یا برای طرح ادعای توجه موکد اسلام به مسائل مطروحه در جهان جدید بود. متنی است که برای سخنرانی در شب 22 رمضان 1443 در کانون توحید و با عوت انجمن اندیشه و قلم ارائه شد.
خلاصه
ابن العتائقی زنده در 790 رساله ای با عنوان الفارقه در باره فرق اسلامی دارد که پیش از انقلاب در مجله معارف اسلامی اوقاف منتشر شد، و اکنون به صورت یک کتاب مستقل در نجف انتشار یافته است. این سطور در معرفی آن است.
خلاصه
خاطره ای که در اینجا به نقل از مجله خواندنیها آمده؛ پرسش و پاسخی است که میان مدیر یکی از مدارس جدیده زنجان با مرحوم آیت الله ملاقربانعلی زنجانی (م 1328ق) صورت گرفته است. این گفتگو که منبع آن صرفا همین نوشته و مجله خواندنیها، (به نقل از مجله یغما) است نکته بسیار مهمی را در باره نظر این عالم معروف در باره دو موضوع مدارس جدیده و مهم تر از ان گرامافون منعکس می کند. در این باره که آیا اصل آن قابل تردید هست یا خیر، فعلا بیش از این نمی دانم. روشن است که برخی از تعبیرها از راوی است و معلوم نیست از آن مرحوم صادر شده باشد.
خلاصه
یکی اختلاف نظرهای رایج میان فرق اسلامی، این است که برخی قائل به استفاده از شمشیر برای اصلاح جامعه هستند، و شورش بر حکومت های فاسد را مجاز می شمرند، شماری دیگر مخالف آن هستند. انقلابیون در میان فرقه های مختلف، اغلب از دسته اولند. در میان شیعه، گروه زیدیه قائل به خروج با شمشیر است، اما امامیه، از آغاز به موضع عکس آن شهرت داشته است. در اینجا، مروری بر این آراء خواهیم داشت و استدلالهای هر کدام را مرور خواهیم کرد. گفتنی است که بخشی از این مساله به موضوع امر به معروف و نهی از منکر نیز باز می گردد.
خلاصه
متن حاضر گزیده ای است از روایاتی که در منابع قدیمی سیره و حدیث در باره رفتار اخلاقی پیامبر خدا (ص) آمده است.
خلاصه
متن حاضر گزارشی است که نویسنده طبقات الحنابله از یک عالم حنبلی نوشته و می گوید که وی ممانعت خلیفه دوم از کتابت حدیث را عامل ایجاد اختلاف مسلمانان در حدیث می داند. اهمیت این گزارش تاریخی از آن روست که طوفی متوجه نکته مهمی شده، آن را به زبان آورده و به خوبی تحلیل کرده است. این نکته ای است که تا این اواخر کسی با این صراحت بیان نکرده و نکته کلیدی آن را این گونه تبیین نکرده بود.
خلاصه
توجه و استناد انقلابیون به سیره سیاسی امام علی علیه السلام، از جنگ جمل به این سوی، همواره در منابع تاریخی منعکس شده است. از قرن سوم، از عهد نامه اشتر به عنوان یک متن سیاسی یاد و مورد استفاده قرار گرفته و بعدها در دوره صفوی و قاجار تا انقلاب اسلامی و پس از آن، چندین ترجمه و شرح برای آن نوشته شده است. در آستانه انقلاب، تصویر سیاسی تازه ای از امام ارائه شد که تا اندازه ای تحت تأثیر افکار افراطی و چپ قرار داشت. در این مقاله مروری بر این مسائل شده است.
خلاصه
گفت‌وگوی اندیشه پویا با رسول جعفریان به بهانه استعفا از مدیریت کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
خلاصه
تفصیل سوغات عباس میرزا شاه ولایت مملکت ایران زمین به جانب سُدّه سنیّه سلطان العرب و العجم سلطان مراد خان ابن السلطان سلیم خان فی اواسط ربیع الاول سنة 998
خلاصه
مقالات قدیم بنده در یک دوره بیست جلدی «مقالات تاریخی» از نشر دلیل بود. بعد از آن، مقالات بعدی را در «مقالات و رسالات تاریخی» دفترهای ده گانه (تاکنون) منتشر کرده ام. فهرست زیر، عناوین مقالات این دفترهاست.
خلاصه
مطالب زیر در کلاس تاریخ تشیع ارائه شده، و ضمن آن که مسیر بحث بر اساس مقاله آقای رابرت گلیو است، نکاتی در لابلای آن برای تکمیل ارائه شده است. بنابر این مطالب ارائه شده در این یادداشت کلاسی، همه از آقای گلیو نیست، و برای دیدن مطالب ایشان، باید به مقاله خودشان مراجعه کرد. البته این مقاله قدری قدیمی است، و بعد از آن هم در باره تشیع متقدم کارهای دیگری شده است. دوستداران می توانند برای تکمیل بحث به آنها مراجعه نمایند.
خلاصه
ناصرالدین شاه در شعبان و رمضان سال 1287 ق (1870 میلادی) به عتبات سفر کرد. خود وی سفرنامه ای دارد که با نام شهریار جاده ها منتشر شده، اما این گزارش از یکی از علمای کربلا با نام آیت الله سید محمد حسین شهرستانی (م 1315ق) است. متن نوشته ایشان به عربی بوده که در این جا ترجمه شده و مقدمه کوتاهی هم در معرفی آن نوشته شده است.
خلاصه
کتاب مستطاب شش فصل، اثر الله کرم حیات داوودی، در شش فصل، و پس از آن که در فصل یکم به بیان زندگینامه کوتاه خود پرداخته، تلاش می کند نگاه نویی به آنچه از آن با عنوان عوام گرایی در جامعه، ضدیت با علم و دانایی، و آشفتگی های فکری در جامعه می داند، سخن بگوید. او علم را ثروت زا دانسته، و فقر ایران را ناشی از عدم توجه به مفاهیم علمی می داند. او در فصلی ویژه در باره ماهیت رؤیا و خواب دیدن و در فصلی دیگر به مساله بهداشت و اهمیت آن برای سلامت جامعه می پردازد. الله کرم این اثر را در سال 1336ق / 1296 خورشیدی و زمانی که تنها 28 سال داشته، نوشته است. او پس از تبعید اجباری توسط رضاشاه به شیراز، در سال 1320 (یا اواخر سال 1319) در این شهر از دنیا می رود.
خلاصه
ظلمت مظلمه توسط علی اصغر بروجردی در سال 1268 ق علیه بابیه نوشته شده و آنچه در پی می آید مقدمه ای است که بر متن چاپی آن نوشته ام. ارزش این نقد، به دلیل قدمت آن و تحلیل هایی است که از این جریان دارد.
خلاصه
یک متن کوتاه ادبی ـ دینی است که به احترام مسلمان شدن شخصی در دوره صفویه نگارش یافته است.
خلاصه
مطلبی است که یادداشت کرده بودم تا در برنامه نقد و بررسی کتاب علم دینی، علم بومی و علم اسلامی آقای دکتر علی پایا مطرح کنم. مطالب منظمی نیست اما عجالتا اینجا می گذارم شاید بکار کسی آمد.
خلاصه
گفتگویی درباره مرجعیت شیعه در نجف و تأثیر گذاری بر سیاست عراق در یک صد سال گذشته که با عنوان «سنت سیاست ورزی در نجف» در مجله آگاهی نو، شماره سوم صص 197 ـ 200 منتشر شده است.
خلاصه
نسیم فاطمه در عالم مکاشفه یا خواب، حضرت را دید که به او دستور داده است به طرف دریا رفته عازم زیارت کربلا شود.... 38 نفر از خانواده او سخنش را پذیرفتند. آنها در صندوق هایی نشسته و خود را در بندر کراچی روی دریا رها کردند.... معلوم بود چه اتفاقی می افتد....
خلاصه
آنچه کیوان قزوینی در باره فلسفه و اسرار حج نوشته، از قدیمی ترین نوشته هایی است که در فارسی جدید و همزمان با دید عرفانی و نیز اسلام سیاسی نگاشته شده است. در واقع، او از نخستین کسانی است که به فواید سیاسی و اجتماعی حج پرداخته، نگاهی که در بحث های عرفانی مربوط به حج تا این زمان کمتر و بندرت دیده می شد. سعی کرده ام اشاره ای گذار به زندگی او داشته و مروری هم بر محتوای گزارش او از حج داشته باشم. در ادامه متن کامل «حج نامه» او را هم آورده ام.
خلاصه
متن حاضر سفرنامه حبیب الله آموزگار به حج است که طی آن جزئیاتی از سفر خود به خانه خدا را همراه با تاریخچه برخی از اماکن مقدسه و نیز شماری از مناسک حج و آداب زیارت آورده است. مقدمه ای هم در باره زندگی وی، آثار و نیز گزارش محتوای این سفر در آغاز آمده است.
خلاصه
این مقاله شرحی است درباره کتابهایی که به عنوان راهنمای حج یا حجاج در طول دوران پهلوی نوشته و منتشر شده است.