معرفی کتاب

ماجرای محنت در دوره‌ای خاص از تاریخ اسلام مشهور شد و افراد زیادی را به خود مشغول کرد که یکی از معروف‌ترین آنها احمد بن حنبل بود. ماجرا نیز از یک بحث کلامی شروع شد؛ بحث قدیم یا خالق بودن قرآن. این بحث ریشه‌های کلامی داشت و معتزله بر خالق بودن قرآن و اهل حدیث بر قدیم بودن آن تأکید می‌ورزیدند. احمد بن حنبل یکی از سردمداران عقیده به قدیم بودن کلام الهی بود و در این راه سرسختی خاصی نشان داد. در دوره‌ای که معتزله از لحاظ سیاسی اقتدار داشتند و دستگاه خلافت عباسی تا زمان مأمون و کمی پس از آن، با آنها همراه بود، بحث خلق قرآن رواج گسترده‌ای یافت و با حمایت دستگاه خلافت، علما و قضات مورد آزمایش و تفتیش عقاید قرار گرفتند. بحث خلق قرآن، ملاک برای گزینش افراد بود و در زمان سه خلیفه عباسی مأمون، معتصم و واثق اجرا شد. افراد زیادی در این راه مورد تفتیش و بازجویی قرار گرفتند که از جمله آنها احمد بن حنبل بود. وی در دوره مأمون تحت فشار بود و سپس در زمام معتصم به علت پافشاری بر رأی خود، در سال 219 ق تازیانه خورد.

کتاب حاضر بررسی زندگی و نقش احمد بن حنبل در همین دوره محنت می‌باشد.

فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:

الفصل الاول: نشأة احمد بن حنبل و طلبه للعلم

الفصل الثانی: تاریخ المحنة

الفصل الثالث: احمد بن حنبل و المتوکل

الفصل الرابع: صفة احمد بن حنبل

الفصل الخامس: آراء احمد بن حنبل