معرفی کتاب

آیت الله میرزا صادق آقا مجتهد تبریزی از علمای بنام عصر مشروطه تا دوره رضاخان و از عالمان سنت گرا و معقول و صاحب مکتب این دوره به شمار می آید. از وی رسائلی در فقه و سیاست به خصوص مشروطه برجای مانده است. سابقا نویسنده این سطور مقاله ای در شرح رساله وی در باب مشروطه در کتاب «درک شهری از مشروطه» در مقایسه مشروطه تبریز با اصفهان منتشر کرده بود. اما اکنون و خوشبختانه با همت دو تن از دوستان محقق دو جلد کتاب در شرح زندگی میرزا صادق آقا و رسائل فقهی و سیاسی او منتشر شده است. این رسائل به لحاظ درک علما از مشروطه جزو رسائل نادر و عمیق بوده و قابل مقایسه با بسیاری از رسائل دیگر نیست.
مطالبی که در این دو جلد آمده بدین شرح است:
بخش اول: سیری در زندگانی (شامل تولد، تحصیل، تدریس و شاگردان و تأ‌لیفات و وفات)
بخش دوم (معاصران)
بخش سوم: (آقا میرزا صادق آقا از منظر صاحب نظران).
بخش چهارم وقایع مشروطیت تبریز و نقش آقا میرزا صادق آقا (در این قسمت شرحی از وقایع مشروطه تبریز، نقش میرزا صادق آقا و همین طور دیدگاه های وی درج شده است).
بخش پنجم: نهضت علمای تبریز علیه حکومت رضاخان (در این بخش نیز نقش میرزا صادق آقا در سامان دادن نهضت ضد رضاخان در تبریز مورد بحث قرار گرفته است. به یاد داریم که امام خمینی هم از این قیام به نیکی یاد کرده است).
بخش ششم: آراء و افکار علمی میرزا صادق آقا (دیدگاه های اصولی)
ضمیمه: سه رساله:
اصول دین
طریق النجاة
الفوائد
مجلد دوم کتاب شامل رسائل دیگری از میرزا صادق آقاست
رساله اول مشروطیت (603 – 642)
رساله دوم مشروطیت (643 – 813)
ضمائم دیگر این مجلد عبارت است از:
رساله فوائد مجلس شورای ملی (از نصر الله تقوی) که مورد انتقاد میرزا صادق آقا قرار گرفته است.
شورای آسمانی (عبدالرحیم الهی قراجه داغی)
در پایان و در لابلای کتاب هم تصاویر اشخاص و اسناد فراوانی آمده که برخی تازه است.
حقیقت آن است که رساله میرزا صادق آقا در باب مشروطه رساله ای قابل توجه و برای کسانی که به مباحث فکری مشروطه علاقه مندند، مطالعه آن بسیار راهگشا خواهد بود.