عبارت جستجو: رسول جعفریان
۶۹ کتاب - ۵۷۰ مقاله
تازه های کتاب
.jpg)
مقالات
خلاصه
ناصر خسرو: و بعلّت کافر خواندن این علما لقبان مر کسانى را که علم آفرینش دانند، جویندگان چون و چرا خاموش گشتند و گویندگان این علم خاموش ماندند و جهل بر خلق مستولى شد...از بهر آنکه فیلسوف، مَر این علما لقبان را بمنزلت ستوران انگاشت، و دین اسلام را از جهل ایشان خوار گرفت؛ و این علما لقبان، مر فیلسوف را کافر گفتند، تا نه دین حقّ ماند بدین زمین و نه فلسفه، و تا فیلسوف متدیّن نباشد
خلاصه
امسال از جهاتی، عاشورای متفاوتی داشتیم. یکی از آنها تفسیرهای تازه ای بود که از عاشورا شد. چرا این تفسیرهای مختلف مطرح شد؟ به نظر می رسد با توجه به اهمیت دیدگاه های طرح شده و به خصوص برخی از تفسیرها و رفتارهایی که خطر گسترش اختلاف را در میان شیعه فراهم می کند، نیازمند مشورت و بحث بیشتر در این باره هستیم.
خلاصه
چهار سال دیگر به سال قمری، یعنی در سال 1440 ق هزاره درگذشت ابوریحان بیرونی است. سزاوار است هزاره وی با تصحیح تمام آثارش به علاوه کارهای پژوهشی جدی برگزار شود. یکبار روی سالهای خورشیدی در سال 1353 برگزار شد اما به نظر می رسد در شرایط فعلی که امکانات پژوهشی هست، این کار با جدیت دنبال شود.
خلاصه
نادرشاه به جز چهره نظامی و حکومتی، یک وجه روشنفکری هم دارد که اغلب مورد بی توجهی قرار گرفته یا کمتر در باره آن سخن گفته شده است.
خلاصه
این روزها به دلایل مختلف، فراوان از امر به معروف و نهی از منکر صحبت می شود، اصلی قرآنی که باید فقیهان در باره آن، از شرایطش و همه چیزش بیشتر بگویند. به نظرم باید علما جدی تر به این مبحث توجه کنند تا مبادا از مسیر اصلی خود دور شود و خدای ناکرده عوض آن که به سمت «خیر امة» پیش برود، نتیجه معکوس داشته باشد.
خلاصه
این بحث بی سابقه نیست، اما من به نوبه خود تلاش کردم تا نشان دهم چرا فقها برای قرنها جز در یک بحث کلامی، به عاشورا از زاویه فقه توجهی نکردند و این اواخر چه عواملی سبب شد تا برخی از فقها و نویسندگان، به عاشورا از منظر فقهی بنگرند.
خلاصه
متن گفتگویی است در باره افراط گری در باورها و رفتارها و مهم تر از همه این که ممکن است برخی از اقدامات تند به امام حسین (ع) منسوب شود که قطعا درست نیست. این مسأله نیازمند توضیح است.
خلاصه
ابتدا چاپ سربی در ایران آمد بعد چاپ سنگی. اگر این حرف درست باشد، ما خیلی بدشانس بوده ایم که چاپ سربی به این خوبی را کنار گذاشته به سراغ چاپ سنگی رفتیم. البته آن چاپ چون حروف چینی نداشت راحت تر بود، اما یا باید از نسخ خطی استفاده می شد و برای چاپ یک کتاب، یک اثر خطی نابود، یا با دست نوشته می شد که همان وقت حروف چینی را می برد.... بگذریم این جا یک رساله عملیه را که قریب 190 سال پیش با حروف سربی چاپ شده را معرفی می کنیم.
خلاصه
در سال 1318ق گزارشی از سکه های دوره ایلخانی و جلایری ضمن کتابچه ای در ترکیه چاپ شده که شماری از سکه های سلطان محمد خدابنده در آنجا معرفی شده است. این سکه نشانگر گرایش امامی اوست، برخلاف ایلخانان قبلی و سلطان ابوسعید، خلف وی که آنها همگی بر مذهب سنت بودند.
خلاصه
چرا امام حسین کوفه را برگزید؟ چرا ایرانیان از ایشان دفاع نکردند؟ دسته بندی های سیاسی و مذهبی در کوفه چگونه بود؟ و... چند پرسش دیگر.
خلاصه
امروز جلسه درس دیگری در زمینه معلومات نجومی قدیمی داشتیم، درس فرهنگ و تمدن اسلامی. در این درس تلاش کردیم اندکی در باره سهم معلومات یهودی را در میراث نجومی خود صحبت کنیم و به طور غیر مستقیم پاسخ پرسش بالا را بدهیم.
خلاصه
لایحه بودجه سال 1308 حاوی اطلاعات ریز هزینه ای تمامی بخش های دولتی در سال 1308 است. صفحات نخست آن اختصاص به خود مجلس دارد و مجموعه هزینه های مجلس در آن سال با تفکیک بخش های مختلف در آن بخش آمده است.
خلاصه
وقتی آشفتگی فکری و ناامنی سیاسی و اقتصادی از یک طرف و فقر از طرف دیگر فراگیر می شود، بساط خرافه گرایی پهن می شود. اینجاست که طالع بینان و فالگیران وارد میدان شده و با استمداد از باورهای هزاره گرایانه و نگاه های مشابه، سفره خویش را پهن می کنند.
خلاصه
ترکیب این کلمه خیلی شگفت است. طب اسلامی؟ این به معنای انکار این نیست که در قرآن استثناءا در باره عسل مطلبی آمده، یا چند روایت در این زمینه هست، بحث سر کتابهای پر حجمی است که در این زمینه تالیف می شود، گرایشی که می کوشد باورهای یونانی را به اسم طب اسلامی خورد مردم دهد
خلاصه
میرزا سید باقر کاظمی از رجال خوشنام است که قریب پنج دهه در صحنه سیاسی ایران و عمدتا در وزرات خارجه فعال بود. از مشروطه تا پایان دوره مصدق. در اینجا مروری بر بخشی از خاطرات وی دارم که به نظرم حاوی نکات بسیار ارزشمندی از هر جهت است.
خلاصه
نسخه ای از الاثار الباقیه در فرانسه نگهداری می شود که بسیار زیباست و بر اساس گفته فهرست نویس در قرن شانزدهم میلادی کتابت شده است. در این نسخه دو نقاشی از روز مباهله و روز غدیر درج شده که در نهایت زیبایی است و باید گفت از بهترین نقاشی های مذهبی باقی مانده از آن روزگار است.
خلاصه
همان طور که از عنوان بالا بر می آید در ادامه مقاله ای که در باره تجربه منفی از اسلامی کردن علم نجوم نوشتم در اینجا یک نامه و یک سند ارائه خواهم کرد.
خلاصه
این ترم محور اصلی درس فرهنگ و تمدن دوره ارشد را روی بحث فلسفه علم نجوم گذاشتم. بیشتر با این هدف که هم دانشجویان با پیشینه این علم آشنا شوند و هم به لحاظ فرهنگی و تمدنی از تأثیر علم نجوم در زندگی اجتماعی مسلمانان آگاه گردند. این بحث جنبه های بسیار گسترده ای دارد و در اینجا مروری بر چند رساله در باره اثبات نظریه زمین مرکزی و استدلالهای ارائه شده در این باره داریم.
خلاصه
چهره های کم مانندی در تمدن اسلامی مانند جاحظ و بیرونی و ابن حزم هستند که ارزش آن دارد تا هر از چندی برای بازشناسی افکارشان نشست های علمی جدی برگزار شود. این که اینها ایرانی یا اندلسی یا عراقی اند اهمیت چندانی ندارد، مهم آن است که این چهره ها تاثیر شگرفی در ساختار اندیشگی و تفکر در دنیای اسلام بر عهده داشته و تحرک و توقف ما مدیون بازشناسی افکار آنهاست.
خلاصه
ایام حج است و ضمن این که دلم آنجاست، دوست دارم گاه گاه مطلبی در این باره بنویسم. این بار یک فرمان امیر الحاجی از دوره فتحعلی شاه را آورده ام و برای این که تفاوت مضمونی و ادبی فرمان نویسی دو دوره معلوم باشد نمونه ای هم از روزگار خودمان علاوه کرده امٰ.
خلاصه
جدولی که خواهید دید شامل فهرستی از روزهای مهم مسلمانان شیعه و سنی مذهب به صورت ترکیبی است که در قرن هشتم هجری در ادامه نگرش تسنن دوازده امامی مطرح شده است. این جدول مربوط به زیج ابن شاطر متوفای 777 است.
خلاصه
یک دوره تاریخ شهر مدینه منوره از حوالی چهارصد سال پیش که به اختصار اما کامل توسط یکی از علما اهل سنت فارسی زبان ماوراءالنهر نوشته شده است. با همه اختصار مفصل است و فقط افرادی که حوصله دارند مرور فرمایند. نام این رساله «ذراع مدینه» است.
خلاصه
رساله قواعد سلطانی در اواخر دوره صفوی توسط یک دانشمند کاشانی نوشته شده و از بخت نیک او، نسخه ای از آن در دانشگاه UCLA برجای مانده و آنها هم، تصویر آن را روی سایت خود گذاشته اند. توفیقی شد تا بنده آن را برای چاپ آماده کنم. این رساله حاوی نکاتی است در باره کشورداری که گرچه بدرد شاه سلطان حسین نخورد اما ممکن است به کار ما بیاید. معمول آن است که گویند سیاسیون به حرف هیچ کس گوش نمی دهند و این درست هم هست، اما استثناء هم دارد.
خلاصه
نگاه سنایی غزنوی شاعر سنی _ شیعی قرن ششم با نگاه خواجه رشیدالدین وزیر و مورخ بزرگ دوره ایلخانی در دهه های پایانی قرن هفتم و اوائل قرن هشتم هجری در تفسیر تاریخ دوره اموی بسیار به هم نزدیک، و به واقع باید گفت نگاه خواجه سخت متاثر از این شاعر حکیم و بزرگوار ایرانی است.
خلاصه
متن حاضر رساله ای است که در سال 1285 ق توسط یک ایرانی از اهالی کرمانی در باره ویژگی های سفیانی و ولادت وی در شام نوشته شده و آن را علامت نزدیکی ظهور دانسته است. در این زمینه، علائم دیگری را هم گردآوری کرده، هرچند از این که حکم قطعی در این باره بدهد خودداری نموده است.
خلاصه
میرخواند مورخ برجسته قرن دهم هجری است که روضه الصفای وی برای قرنها منبع شناخت تاریخ اسلام و ایران تا روزگار خودش، یعنی دوره تیموری بوده است. او که در ذی قعده 903 درگذشت، علاوه بر روضة الصفا، کتاب خلاصة الاخبار را هم نگاشت و در هر دو اثر کوشید تا تاریخ دوره اسلامی را چندان ملایم بنگارد که متناسب با دیدگاه های دو گروه اصلی مسلمانان یعنی سنیان و شیعیان باشد.
خلاصه
گزارشی است کوتاه از کتابی از فیض کاشانی ، از علمای برجسته شیعه در قرن یازدهم هجری، کتابی که او در باره خطبه های نماز جمعه تألیف کرده و شامل خطبه هایی برای 51 جمعه برای طول سال است، خطبه هایی کوتاه و جمع و جور بدون ...
خلاصه
بهانه اصلی این نوشته، همین کلمه عصر فضا در کتابی بود که عبدالرضا حجازی در سال 1349 در باره رسالت قرآن نوشت.
خلاصه
روز چهارم شهریور به مناسبت شهادت مهدی عراقی بهانه ای شد تا داشت های قبلی ام را در باره فرقان در اینجا بگذارم تا مشتاقان از آن استفاده کنند. بی شک کارهای دیگری هم در این زمینه شده که بسیار سودمند است، اما این مختصر نیز می تواند گامی در این زمینه به حساب آید.
خلاصه
وقف در دوره صفوی پدیده ای بسیار گسترده بود، به طوری که می توان گفت هزینه عمده آموزش از همین راه تامین می شد. اما موقوفات بسیار بیش از این بود و اهداف گسترده ای در آنها در نظر گرفته می شد. در اینجا یک نمونه جالب داریم که با هم مرور می کنیم.
خلاصه
در سال 1383 (بیش از ده سال قبل) همراه دوستم آقای ایرانی سفری به آنکارا، قونیه و استانبول رفتیم و از شماری از مراکز علمی و فرهنگی و تاریخی دیدن کردیم. یادداشت هایی داشتم که شاید برخی از آنها بکار آید اما بیشتر بدرد تاریخ می خورد.
خلاصه
این نقاشی هم محل شهادت را و هم محل دفن را نشان می دهد و از این جهت توجه تاریخی نقاش را نسبت به واقعه نشان می دهد.
خلاصه
آنچه در پی می آید شرحی است در باره کاشی های مطب شفاء الدوله در قم که این روزها طرح توسعه حرم قم شامل تخریب آن نیز شده است. کاشی ها از دیوار کنده شده و به موزه آستانه انتقال یافته است؟ اما آیا این به معنای حفظ آنهاست؟
خلاصه
سلجوقنامه ظهيرالدين نيشابوري بر خلاف متن موجزش، روايتي عيني و پرمعنا از نحوة شكل¬گيري و تداوم ساختار قدرت سلجوقي به¬دست می‌دهد.
خلاصه
عالمان آن دوره تحت عنوان شیخ الاسلام و صدر و... در این دولت مشارکت داشتند. در اینجا سندی با ارزش از این ساختار را تقدیم عزیزان می کنم.
خلاصه
آشنایی با آداب و رسوم فرهنگ گذشته برای نسل ما سودمند است، این که بدانیم دورانی داشته ایم، با فرهنگی متفاوت، و حالا تغییر کرده ایم، پس امکان تغییر هست، نباید در بند آنچه در گذشته بوده باشیم. با این هدف، گهگاه از نسخه ای خطی، سندی یا متنی را انتخاب می کنم و در این وبلاگ می گذارم. افراد آزاد هستند بخوانند یا زود صفحه را ببندند.
خلاصه
گفتگویی است در باره عصر میانه ما، تعریف آن، وضعیت علم، آشفتگی ها و دشواری هایی که ما در مسیر پیشرفت علمی داشته ایم.
خلاصه
این روزها بسیاری از مسلمانان سنی مذهب مواجه با تبلیغات تازه ای از سوی جریان های جهادی ـ تکفیری هستند که استفاده از مفاهیمی مانند خلافت و مهدویت را در رأس برنامه های خود قرار داده و به تحریک امیدها و آرزوهای آنان برای ورود در این جریانها می پردازند.
خلاصه
البته که می توان نوشت اما در حد مقدورات، و در حد منابع موجود، و با فرض این که بتوانیم از تمایلات سیاسی و فکری روز دور باشیم. با این حال باید توجه کنیم که بخش عمده ای منابع پشت صحنه این رویدادها بعدها بدست خواهد آمد و آن روز است که امکان نگارش درست وقایع این روزها وجود خواهد داشت.
خلاصه
کتاب مسائل ابن زهره، شامل مهم ترین سوالاتی است که شیعیان از علامه حلی، یکی از بزرگترین فقهای تاریخ شیعه در اوائل قرن هشتم پرسیده اند. این پرسش ها شامل مهم ترین دغدغه های فکری و فقهی آنان در عراق این دوره تاریخی است. پاسخ های ارائه شده همچنین نشانگر تاثیر گذاری مکتب فقهی و کلامی حله روی شیعیان بعد از این دوره است.
خلاصه
طی سه سال گذشته، روی این ترجمه قرآن که اثری از شیخ نورالدین کاشانی (نواده برادر فیض کاشانی) است و در سال 1120 ق آن را به سامان آورده، کار کردم. ترجمه ای است مزجی که تا آنجا که بنده می دانم و از متخصصان پرسیدم، نمونه آن وجود ندارد. مهم تر آن که ترجمه ـ تفسیر است، اما بسیار مختصر، چنان که تنها یک ترجمه می نماید. در اینجا شرحی در باره این ترجمه ـ تفسیر و ویژگی های آن بدست داده ام. خوشحالم که این اثر ماه رمضان امسال به چاپ رسید، هرچند توزیع آن به احتمال تا مدتی به طول خواهد انجامید. کار نشر این اثر را مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان انجام داد که سپاسگزارشان هستم.
خلاصه
الدون رتّر در لباس یک سوری مسلمان، در سال 1925 /1304 زمانی که به تازگی عبدالعزیز سعودی به همراه اخوانی های نجد بر حرمین تسلط یافتند، برای یکسال در مکه و مدینه اقامت می کند و سال 1928 کتابی در این باره می نویسد. بخشی از مشاهدات وی تخریب های گسترده وهابی ها در اماکن مذهبی است.
خلاصه
پدر آنتونیو دوژزو که به عنوان کشیش و رئیس دیر از پرتغال به اصفهان آمده بود، نه تنها مسلمان شد که آثاری علیه مسیحیت و غرب نوشت. این یکی از نخستین نوشته هایی است که در غرب شناسی در اصفهان عصر صفوی نوشته می شود. دیدگاه های او شگفت و جالب توجه است. این نوشته مروری بر این دیدگاه ها بر اساس نوشته های اوست.
خلاصه
مردم گذشته، افکاری جز افکار امروزی داشتند. شاهدش همین زایچه نامه نویسی است که نقش مهمی در تعریف مسیر زندگی یک فرد بر اساس طالع بینی داشت. البته که امروزه هم طالع بینی رواج دارد اما عمق و نفوذ گذشته را ندارد. با این حال همان زمان نیز مردم درک می کردند که باید برای زندگی تلاش کنند و کاری به این حرفها نداشته باشند؛ اما اشکال اصلی در آن بود که حتی نخبگان هم گرفتارش بودند... در اینجا با بررسی یک سند تاریخ بیشتر به جنبه تاریخی این زایچه نامه ها می پردازیم و کاری به درستی و نادرستی آن نداریم.
خلاصه
این روزها که دوباره نام خلافت بر سر زبانها افتاده است! بد نیست ما هم بر حسب شغل خود، سراغ یک نسخه خطی کهنه برویم و ببینیم دانشمندی از علمای نیمه اول قرن ششم هجری که سخت وفادار به خلافت عباسی است چه استدلالهایی برای مشروعیت آن دولت دارد. اثر حاضر کتابی است تقریبا ناشناخته از قرن ششم هجری با کتابت سال 770 هجری در طب و الهیات و نبوت و خلافت.