معرفی کتاب

انجام کارهای دقیق و درست و استوار نیاز به زمان دارد و یکی از مراکزی که سالهاست مشغول کار در باره کاشان است و خروجی آن محدود اما دقیق و درست و شکیل بوده، همین موسسه بنیاد فرهنگ کاشان است.
جدیدترین کار این مرکز کتاب فراز و فرود کاشان به روایت دیگران است که انتخاب مطالب فراوانی از سفرنامه نویسان فرنگی در باره شهر کاشان. قدیمی ترین مارکوپولو (1254 ـ 1324 میلادی) و آخرین آنها ژان تارو و ژروم تارو دو برادر که در سال 1947 میلادی به ایران و از جمله کاشان آمدند. تصویر تمامی این افراد در آغاز نوشته شان هست، البته به صورت نقاشی و زیبا.
متن و چاپ و تصاویر ضمیمه بسیار شکیل و جلد هم در نهایت استواری و چشم نوازی عرضه شده است. برخی از این متنها از متن های انگلیسی و دیگر زبانهای اروپایی صرفا برای این کتاب ترجمه شده و هر متنی هم که ترجمه فارسی داشته از همان استفاده شده و در هر حال مشخصات دقیق آنها ضبط شده است. تصاویر پایانی کتاب که غالبا مربوط به اماکنی است که سفرنامه نویسان به آن اشاره کرده اند از 430 تا 583 درج شده و زیبایی خاصی به کتاب بخشیده است.
بدین ترتیب منبعی کم نظیر در شناخت کاشان و کاشانیان فراهم آمده که می تواند برگی از تاریخ و فرهنگ تمدن ایرانی از زبان خارجی ها باشد. نوع نگاه خارجی ها متفاوت است و این ریشه در نگرش آنها در قرون جدید دارد. نوع مطالبی که آنها ثبت می کنند در منابع ایرانی نیامده و این مسأله ریشه در تفاوت نگرش موجود در تاریخ نگاری محلی ما با سفرنامه نویسی فرنگی است.
پیش از این برای برخی از شهرهای دیگر هم این کار انجام شده بود و قدمی که اکنون برداشته شده، قدمی است مبارک که می‌تواند الگویی برای کارهای مشابه در باره سایر شهرها باشد. شاید بتوان کاشان در سفرنامه های ایرانی را هم یک مجلد کرد. در هر حال به دست اندرکاران این مجموعه آقای عاطفی که کاشان شناس زبده ای است و نیز آبتین گلکار و مهشید جعفری تبریک می‌گویم و به آقای محلوجی که با عشق خاصی که به کاشان دارند بیش از دو دهه است که برای آبادی این شهر و معرفی آن به دیگران تلاش می کنند.
آقای محلوجی و عاطفی مقدمه های جداگانه ای بر کتاب دارند که در شرح چگونگی کار تدوین کتاب روشنگر هستند.