۲۱۹۱ کتاب - ۸۹۸ مقاله
کتاب ها
مقالات
خلاصه
گفتگویی است با حضرت حجت الاسلام و المسلمین محمد جواد رکنی حسینی که طی آن سالها در نجف زندگی کرده و در باره آنچه از آغاز طلبگی تا بازگشت به ایران بر ایشان گذشته و دیده اند، صحبت کرده اند.
خلاصه
امامزاده قاسم در تجریش، یکی از امامزاده‌های شناخته شده و کهن این منطقه است که در باره آن در کتاب‌ها و همین طور برخی از وب‌سایت‌ها مقالاتی نوشته شده است. مقاله مستقلی هم در مجله فرهنگ مردم درباره امامزاده قاسم هست که در سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. گفتنی است که مقاله مزبور، از رساله حاضر استفاده نکرده است. و اما رساله کوچکی حاوی چهار صفحه، شامل یک ستایش‌نامه منظوم از امامزاده قاسم است که گویا برای نوشتن روی دیوارهای اطراف بوده است. علاوه بر آن شامل کتیبه‌های آن امامزاده است.
خلاصه
جُنگی را مرور می کردم که اشعاری از شاعران صفوی و قاجاری داشت. چهار صفحه آن شامل یک مثنوی، این عنوان را داشت: «مِن کلام مرحوم بابا قاسم خادم باشی مسجد جامع عباسی». این که مسجد جامع عباسی [واقع در میدان نقش جهان] که زمانی مسجد شاه می گفتند و حالا مسجد امام می خوانند، خادم باشی داشته و ملقب به این لقب بوده، توجهم را جلب کرد.
خلاصه
ایجاد تغییر در دنیای تفکر اسلامی، همواره امری دشوار بوده است، نه در برابر آنچه که یکسره باطل است، که این حسن است، بلکه حتی در مقابل افکار و اندیشه هایی که می توانسته زمینه مساعدی برای رشد فکری و فرهنگی ما باشد.
خلاصه
به تازگی تصحیح جدیدی از کتاب نصیحة المشاور و تعزیة المجاور از عبدالله بن محمد بن فرحون یعمری (693 ـ 769) منتشر شده که بسیار چشم‌نواز و زیباست. این کتاب درباره تاریخ مدینه، در قالب اخبار مجاوران حرم نبوی(ص) در مدینه و در واقع، مشتمل بر اخبار اشخاصی از قاضیان و امامان مسجد و نیز امرای این شهر است که در این دوره زمانی در حوزه مناصب دینی یا سیاسی تأثیری داشته اند.
خلاصه
سال ۱۱۰۵ قمری، در آستانه سلطنت شاه سلطان حسین، کتاب‌های کتابخانه شاهی مورد وارسی مجدد قرار گرفت، و با مهر «داخل عرض شد» کنترل گردید. اسناد مربوطه نشان می‌دهد که شماری از امرا، بابت بدهی‌شان، کتابخانه خود یا برخی از آثار نفیس آن را به کتابخانه سلطنتی واگذار می‌کردند.
خلاصه
مرثیه ای که خواهید دید، در زمان درگذشت وی نوشته شده است. تاریخ درگذشت، 27 رمضان سال 1110 هجری است. نویسنده ادیبی شایسته بوده، و این متن را در باره وی، در همان حال و هوا عزاداری و سوگواری نوشته است. متنی بسیار زیبا، متناسب با نثر ادبی آن روزگار
خلاصه
بخشی است از کتاب تاریخ عالم، از حسن بن حسین طایشی زاده که در دوران سلیم اول، به خاطر آشفتگی های سیاسی در عجم، راهی سرزمین عثمانی شده و با حمایت سلاطین وقت عثمانی، به گردش در شهرها پرداخته است. این بخش، در وصف چند شهر عثمانی از جمله قسطنطنیه یا همان استانبول، بورسا، و چند مورد دیگر است.
خلاصه
اگر دست به نشر این کارنامک زدم، بر این بود تا اگر کسانی به هر دلیل قصد مراجعه به آثار بنده را داشتند، از زبان خودم آنها و تغییراتشان را در چاپ‌های مختلف بخوانند تا بعدها در این مورد، کمتر خطا روی دهد.
خلاصه
ما دو گونه تاریخ داریم: تاریخی که محورش متن های همان دوره و افکار حاکم بر آنهاست، تاریخی که ما با فهم امروزین خود، با انتخاب و گزینش و چینش برخی ازمتون قدیم برای خود و در چارچوب افکار روز می سازیم. یافتن هر گونه متن متعلق به دوره مورد بررسی، بسیار با ارزش است، چرا که این متن ها می توانند تاریخ نوع اول را در اختیار ما بگذارند تا از شرّ نوع دوم، یعنی برساخته های دل خود، رهایی یابیم. متن حاضر، یکی از آن متن هاست که گرچه عالمی درجه سوم نوشته و در همین حد ارزش دارد، اما به هر حال، حاوی نکات تازه ای است.
خلاصه
یک شاعر صفوی در چارباغ اصفهان، جایی که درختان چنار و بید فراوان بوده، و بر اثر برگ ریزان، سطح زمین پوشیده از نمایی خوشرنگ، در اشعاری وصف کرده است.
خلاصه
مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری در اواخر زمستان سال 1300 هجری شمسی (22 رجب 1340ق) وارد قم شد و این نقطه آغازین تأسیس حوزه قم است. بدین ترتیب ما پنج سالی تا صد ساله شدن حوزه قم فرصت داریم و به همین دلیل از هم اکنون باید برنامه هایی برای بررسی وضعیت قم در این صد سال داشته باشیم.
خلاصه
اسم توران میرهادی که بیاید، به دنبالش چند نام در ذهن مخاطب تداعی می‌شود: مدرسه‌ی فرهاد، شورای کتاب کودک، فرهنگ‌نامه کودک و نوجوان و ... . نهادهایی که پیش از این، افراد بسیاری از نقش و تأثیرگذاری آن نه تنها در حوزه کودک و نوجوان که در حوزه فرهنگ ایران‌زمین گفته و نوشته‌اند.
خلاصه
مقاله حاضر معرفی کتابی است قدیمی که مشارکتی تازه در بحث راجع به خاستگاه‌های اسلام دارد. در این بحث کلاً نزاع بر سر دو پرسش مجزا، ولی در عین حال مرتبط است. پرسش نخست این است که تا چه حد می‌توانیم انبوه منابع اسلامی را در بحث راجع به خاستگاه‌های اسلام جدی بگیریم، پرسش دوم این است که تا چه میزان می‌توانیم به معدود منابع متقدّم غیراسلامی اتکا کنیم. نویسنده کتاب منابع غیراسلامی را ترجیح داده است.
خلاصه
رساله ای از ملامحمد طاهر قمی، امام جمعه قم و متوفای 1098 یافتم که سعی کرده بود تعریف و تفسیری بسته از تشیع ارائه دهد، تفسیری که با روند اخباری گری در شیعه سازگار بوده و شیعه جامعه صفوی را که باید اخباری تر تر و تندتر موضع بگیرد، تعریف کند. به نظرم مرحله مهمی در صورت بندی شیعه است. ضمن آن که مولفه های اصلی همان اصول و مواد قبلی است، اما صورت جدید، ویژگی هایی دارد که نیازمند تامل بیشتر است.
خلاصه
گاهی در بازدید بناهای تاریخی غمی درون انسان می‌نشیند که روزی در این بنا چه غوغاهایی بود و امروز چگونه غبار غربت بر آن نشسته است. آنجا است که آرزویی بر جان انسان چنگ می‌اندازد که کاش می‌توانستیم پشت صحنۀ آن همه شکوه و رفعت را از ورای حجاب زمان می‌دیدیم و این بنای تاریخی زنده با ما سخن می‌گفت. احساس نگارنده در مواجهه با هر یک از مواریث کهن فرهنگی و دینی - به‌ویژه مجموعه‌هایی که واژه‌های نور را از خاندان نور برگرفته و به دست ما رسانده‌اند - همین است. یکی از این منابع کهن کتاب ارجمند بصائر الدرجات است؛ کاخی استوار و بلند که «از باد و باران نبیند گزند».
خلاصه
از کهن‌ترین سازمان‌های فرهنگیِ که میراث‌دار دستاوردهای فکری و معنوی جوامع انسانی،کتابخانه‌ها، آرشیوها و موزه‌ها هستند. جامعه بشری از چند هزار سال قبل این نهادها را برای گردآوری، سازماندهی، حفاظت و نگهداری و نیز فراهم‌کردن دسترسی به اشیای حامل دانش، ایجاد و آنها را حفظ نموده است. بدین لحاظ آرشیوها، کتابخانه‌ها و موزه‌ها همواره سه ضلع مثلثی بوده‌اند که نه تنها نگاهبانی از میراث گرانبهای آدمیان را بر عهده داشته، بلکه دسترسی به این منابع بی‌بدیل را تسهیل نموده‌اند.
خلاصه
قطب الدین لاری (م بعد از 1032)، منجم و صوفی، شارح کتاب اعتقادات نوربخش، به نام سراج السالکین، از منجمان دستگاه صفوی و شخص امام قلی خان، از مردمان لار و خاندانی بنام بود. وی در سراج السالکین که همین شرح است، اطلاعات جالبی در باره خودش، لار، باورهای صوفیانه ومنازعات فکری در اطراف آن، بدست داده است. وی این کتاب را به شاه عباس و امام قلی خان اهداء کرده، اثری که حاوی اطلاعات جالبی از او و زمانه اوست. این مقاله ناچیز را به دوست عزیزم جناب آقای دکتر وثوقی که سالهاست در دانشگاه در خدمتشان هستم، و برای تاریخ لار زحمات زیادی کشیده اند، تقدیم می کنم.
خلاصه
احتجاج بر قرائات قرآنی و توجیه آنها به لحاظ قواعد ادبی و زبانی از دغدغه‌های دانشیان مسلمان بوده است. «المحتسب» خامه ریختۀ ابوالفتح عثمان بن جنّی هم نگاشته‌ای از این لون است که در آن احتجاج بر قرائت‌های شاذّ است. مراد ابن جنی از قرائت‌های شاذّ، قرائت‌های دیگر جز قرائت‌های هفت‌گانه است. دکتر حازم حلّی در نگاشتۀ خود با دست‌مایه قراردادن المحتسب، پژوهش‌های نحوی ابن جنّی در ضمنِ توجیه قرائات را پیش دید نهاده است. کتاب در یک مقدمه، یک تمهید، 12 باب و خاتمه سامان یافته است.
خلاصه
این پژوهش به زندگی، تحصیلات و بررسی آثار استاد فقید محمدحسن عرب، از محققین و پژوهشگران معاصر دزفولی پرداخته است. در ابتدا مروری کوتاه بر دوران زندگی و تحصیلات وی شده است، سپس آثاری که به صورت کتاب، چاپ و منتشر شده‌اند، بررسی شده، بعد از آن تقریض‌های ایشان بر کتب ذکر گردیده و در پایان عناوین مقالات ایشان آورده شده است.
خلاصه
قرآن کتاب هدایت، نسخه‌ای شفابخش و سرشار از معارف است و اندیشمندان و علمای هر عصر به فراخور توان و استعداد خویش و از بعدی ویژه به بررسی علوم آن پرداخته‌اند. یکی از این ویژگی‌ها، علم «قرائت» قرآن مجید است. در علم قرائت مباحث مختلفی از جمله مراحل شکل‌گیری علم قرائت، اقسام قرائت از منظر موافقت با زبان عربی و مطابقت با رسم و سند، اختلاف قرائات و دلایل و فواید آن و انواع قرائات و تجوید و ... بررسی می‌شود و از جمله آن مباحث، بحث در «انواع قرائت به لحاظ سرعت» است.
خلاصه
کتاب فوائد علیه اثری است از سال 1171، متنی از یک عالم هوشیار و منتقد در مسائل فرهنگی و اجتماعی و دینی. کتاب، اثری کشکولی است، اما در لابلای آن اطلاعات ذی قیمتی در باره مسائل مختلف این دوره روایت شده است. این دوره، شامل سی و پنج سال پس از سقوط صفوی، دوران پرحادثه نادر شاه، و تحولات یک دهه بعد از آن است. زبان نویسنده تند و تیز، و اثر او از حیث ادبی بسیار ارزشمند و حاوی نکات بسیار بدیعی است.
خلاصه
یکی از تألیفات ارزشمند و شایان توجّه علّامه حِلّی (ت 648 ـ م 726 ه.ق)، اثری است چنددانشی و در عین حال نسبتاً مختصر به نام «الرسالة السعدیة». این رساله با بیان مقدّماتی از دانش اصول فقه آغاز می‌شود و پس از آن، فصلی در باب اصول پنج‌گانۀ اعتقادی آمده که همراه آن، چند موضوع فقهی نیز مطرح شده است. در نهایت، رساله، با دو فصل کوتاه در خصوص ترغیب به انجام برخی از اعمال عبادی و اخلاقی و تحذیر از ارتکاب پاره‌ای از منکرات خاتمه می‌یابد. بدین‌سان، رسالۀ سعدیه مشتمل است بر مباحثی چند از علوم اصول فقه و کلام و فقه و اخلاق.
خلاصه
«این حلّۀ تنیده ز دل» برگزیده‌ای از قصیده‌های معاصر و دربردارندۀ 191 قصیده از 85 شاعر است که با گزینش و گزارش و پژوهش عزت‌الله فولادوند (دورود) در دو جلد کمابیش جدا از هم به چاپ رسیده است؛ زیرا در جلد نخست به زندگی‌نامۀ شاعران و گزارش کوتاه هنری و ادبی سروده‌هایشان پرداخته شده و جلد دوم تنها دربردارندۀ شعرهای برگزیده است. نام کتاب برگرفته از استعاره‌ای در بیت نامدار فرّخی است.
خلاصه
پرداختن به نقد و بررسی یک اثر نشانه ارزش آن است. بی‌شک اگر کتابی بی‌اهمیت باشد، نقد آن هم دلیل موجهی ندارد. به‌علاوه قصد ناقدان و البته نویسنده این مقاله اولاً پیراسته‌کردن یک اثر مهم از مشکلاتی است که حتی‌الامکان می‌توان از آنها در چاپ‌های بعدی دوری جست. ثانیاً توجه دست‌اندرکاران حوزه نشر اعم از مؤلف، مترجم، ناشر، ویراستار و... به اهمیت والای تولید محصول باکیفیت و ارج‌نهادن به خواننده است.
خلاصه
غازان خان(سلطنت از 694-703)، نخستین سلطان مغولی است که به اسلام گروید، و در تأسیس نظام اداری و مالی تلاش بسیار گسترده ای انجام داد. او نخستین کسی است که پول کاغذی به نام چاو را رایج کرد. کتاب وثائق غازانی متنی است از روزگار که کیفیت تنظیم و تدوین قراردادهای حقوقی را آموزش می دهد. این مقاله به معرفی محتوای این کتاب تازه یاب و نسخه آن می پردازد.
خلاصه
اخلاق کاربردی و حرفه‌ای امروز جای مباحث نظری اخلاق را که در گذشته رواج داشت گرفته است. کاربرد اخلاق در حوزه‌های مختلف، افق‌هایی جدید از اخلاق بر روی مردم و متخصصان گشوده که در دنیای فعلی بسیار دیدنی است. این نوشتار بنا دارد به مسائل مربوط به اخلاق فناوری اطلاعات، در روایات اسلامی بپردازد.
خلاصه
مثنوی بلند بانگ نی، سرودۀ امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) که نخستین بیت‌های آن در سالهای آغازین دهۀ پنجاه سروده شده و سالها شاعر بزرگ روزگار ما را سرگرم خود داشته است، پس از درنگی ده‌ساله که از زمان چاپ تا نشر آن پدیدار آمد، به بازار آمد و برگی زرّین به کارنامۀ ادبی سایه و نیز شعر پارسی، به‌ویژه در مثنوی سرایی، افزود.
خلاصه
زَهرالربیع از آثار معروف سیدنعمت‌الله جزایری عالم شیعی قرن یازدهم و دوازدهم هجری قمری و از شاگردان مجلسی دوم است. او عالمی ذوفنون بوده و در ادبیّت هم دست داشته است، لذا کتاب جُنگ مانندش سرشار از لطایف ادبی است. در این گفتار بعضی نکات، ترجمه و از لحاظ خوانندگان میگذرد. مرجع نویسنده، چاپ سنگی، تهران 1298ق است.
خلاصه
از دِلآویزتَرین و شَکَرخیزتَرین غَزَلهایِ دِلنَوازِ شیْخِ شیرینْ‌سُخَنِ شیراز، «سَعدی» بی‌هَنباز، سرودۀ شگَرفی است از «طَیِّباتِ» او. در این غَزَلِ شیْخ - عَلَیْهِ الرَّحْمَه ـ، و اینگونه غَزَلهایِ او، باریکیهایِ هوشْرُبای و فَرَحْفَزایی که مَردُمِ سُخَنْدان را در وَجْد آرَد، کَم نیست.